Hôm qua (13/11), tại Nhà Quốc hội, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.

Trước các ý kiến băn khoăn của ĐBQH tại tổ 8 (gồm các ĐBQH thuộc Đoàn Vĩnh Long, Điện Biên, Kon Tum, TP. Cần Thơ), Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng đã giải trình, làm rõ hơn nhiều nội dung liên quan đến dự án đặc biệt quan trọng này.

Theo người đứng đầu Bộ GTVT, Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam được thiết kế với công nghệ đường ray hiện đại, cho phép tàu đạt tốc độ tối đa lên đến 350km/h. Mặc dù thiết kế ban đầu cho phép vận chuyển cả hành khách và hàng hóa, nhưng trong quá trình vận hành, tàu sẽ ưu tiên tập trung vào vận chuyển hành khách và phục vụ các mục tiêu an ninh quốc phòng khi cần thiết. Việc vận chuyển hàng hóa sẽ được thực hiện thông qua hệ thống đường sắt hiện hữu, đường bộ và đường biển ven bờ.

Hơn nữa, đường bộ tiện ích, nhận hàng tại nơi sản xuất, chuyển đến nơi nhận. Trong khi đó, nếu dùng đường sắt vận chuyển phải đóng container, bốc dỡ ở cả nơi sản xuất và nơi nhận.

"Theo tính toán của Bộ GTVT, nhu cầu vận chuyển hàng hóa từ Bắc vào Nam trong tương lai (đến năm 2050) là rất lớn, ước tính khoảng 18 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, với việc nâng cấp và dành riêng đường sắt hiện hữu cho mục đích vận chuyển hàng hóa, cùng với sự hỗ trợ của hệ thống vận tải đường bộ và đường biển ven bờ, chúng ta hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu này. Đặc biệt, đường biển ven bờ được đánh giá là phương thức vận chuyển hàng hóa hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất, đặc biệt phù hợp với các tuyến đường dài", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ GTVT, các nghiên cứu quốc tế cũng cho thấy việc kết hợp vận chuyển hành khách và hàng hóa trên cùng một tuyến đường sắt sẽ làm giảm hiệu quả và hiệu suất vận chuyển hành khách. Tàu cao tốc được thiết kế để vận chuyển hành khách với tốc độ cao, trong khi tàu hàng lại có tốc độ di chuyển chậm hơn nhiều (từ 80-100km/h). Vì vậy, việc phân chia rõ ràng các loại hình vận tải sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng hệ thống đường sắt.

"Trên tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ có hai loại tàu với vận tốc khác nhau. Loại tàu thứ nhất chạy tốc độ 350 km/h, chỉ dừng lại ở 5 ga trên toàn tuyến, tại các địa điểm khác nhau. Với loại tàu này, thời gian tàu chạy từ Hà Nội đến TP. HCM là 5,5 giờ, bao gồm cả thời gian dừng ở các ga. Loại tàu thứ hai chạy tốc độ bình quân 280 km/h sẽ dừng lại ở tất cả ga (23 ga) theo từng đoạn tuyến cho người dân lựa chọn như Hà Nội - Vinh, Nha Trang – TP. HCM...", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin và cho biết, theo thiết kế của Bộ GTVT, toàn tuyến đường sắt tốc độ cao có 85 đoàn tàu và có thể tăng lên. Nhà đầu tư, doanh nghiệp nếu nhận thấy có thể kinh doanh thì mua tàu và thuê đường ray để chạy.

Liên quan đến những băn khoăn của đại biểu về nguy cơ đội vốn, kéo dài thời gian khi thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam đã được nghiên cứu rất kỹ. "Các tuyến đường sắt đô thị thời gian qua chậm tiến độ, đội vốn bởi công tác chuẩn bị, giải phóng mặt bằng mất nhiều thời gian, lựa chọn đối tác", người đứng đầu Bộ GTVT nêu dẫn chứng.

Trước đó, thảo luận tại tổ, các đại biểu cơ bản nhất trí cho rằng, việc đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước, tạo bước đột phá trong phát triển, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông, kết nối với hệ thống đường sắt trong khu vực và Châu Á; mở ra không gian phát triển kinh tế mới; tạo động lực lan tỏa, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của cả nền kinh tế Việt Nam từ sản xuất vật liệu đến chế tạo cơ khí, xây dựng hạ tầng, điện, công nghệ số...

Theo đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ), việc chuẩn bị nhân lực, xây dựng kế hoạch vận hành, quản lý dự án một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo quá trình chuyển giao công nghệ diễn ra suôn sẻ là những yếu tố then chốt sẽ góp phần vào thành công của dự án quy mô lớn này. Ủng hộ quyết định của Chính phủ khi trình Quốc hội 19 chính sách đặc thù nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai dự án, đại biểu đề nghị Bộ GTVT xem xét kỹ lưỡng, bổ sung các chính sách đặc thù khác nếu cần thiết để đảm bảo dự án được thực hiện một cách hiệu quả nhất.

Bên cạnh đó, việc đánh giá toàn diện các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình triển khai dự án, bao gồm rủi ro về vốn, nhân lực, giải phóng mặt bằng và công nghệ là vô cùng cần thiết. Việc chủ động nhận diện và có các giải pháp ứng phó kịp thời sẽ giúp giảm thiểu tối đa những khó khăn, đảm bảo dự án tiến hành theo đúng kế hoạch.

Theo đại biểu, thời gian hai năm rưỡi (2025-2027) có thể hơi ngắn so với một dự án quy mô lớn như vậy. Việc dành thêm thời gian để chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp chúng ta triển khai dự án một cách thông suốt và hiệu quả hơn. Cùng với đó, đại biểu nêu quan điểm, việc kết nối đường sắt cao tốc với hệ thống giao thông hiện hữu là một vấn đề hết sức quan trọng. Do đó, cần có những tính toán kỹ lưỡng về phương án đầu tư kết nối, đảm bảo công tác này hoàn thành đồng bộ với dự án chính để thu hút tối đa người dân sử dụng và nâng cao hiệu quả đầu tư.

Trong khi đó, nhấn mạnh hiện nay các điều kiện thực hiện Dự án đã chín muồi, các nguồn lực nội tại đã được chuẩn bị đầy đủ, Thượng tọa Thích Đức Thiện (Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên) cho rằng, con tàu cao tốc này như con rồng hiện thân, vươn lên để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, đại biểu cũng dẫn bài học kinh nghiệm của các tuyến đường sắt đô thị triển khai ở Hà Nội và TP. HCM vừa chậm tiến độ, vừa đội vốn, để nêu rõ, cần thực hiện việc nghiên cứu, chuẩn bị cho dự án đường sắt tốc độ cao thật kỹ lưỡng để bảo đảm hoàn thành dự án đúng tiến độ và chất lượng.

Về nguồn lực, đại biểu cho rằng, không nên e ngại việc vay vốn nước ngoài. Các quỹ ngoại tham gia mua trái phiếu Chính phủ ngày một tăng. Chúng ta có thể sử dụng thị trường trái phiếu Chính phủ để thu hút nguồn vốn nước ngoài, tập trung cho dự án này.

Về công nghệ, đại biểu cho rằng, Bộ GTVT phải tập trung các chuyên gia để quyết định chọn công nghệ nào cho phù hợp, trong đó, cần đặt niềm tin vào các tập đoàn lớn, các doanh nghiệp quốc gia của Việt Nam trong việc nắm bắt, nhận chuyển giao và làm chủ công nghệ.

"Người Việt Nam rất thông minh, trí tuệ, có thừa khả năng làm chủ công nghệ. Việc cần làm là tạo cơ chế để doanh nghiệp Việt Nam tham gia ngay từ đầu vào dự án này", Thượng tọa Thích Đức Thiện phát biểu.

Nguồn: Với tàu 350 km/h trên đường sắt tốc độ cao, từ Hà Nội đến TP. HCM chỉ mất 5,5 giờ | Tạp chí Giao thông vận tải