Báo cáo của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) nhấn mạnh cạnh tranh giữa các nước đang phát triển trong thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) sẽ diễn ra quyết liệt, đặc biệt trong bối cảnh dòng vốn FDI được dự báo sẽ giảm trong năm 2023, trong khi nhu cầu thu hút vốn đầu tư cho giai đoạn phục hồi và phát triển sau COVID-19 tăng cao.

Bối cảnh này đặt ra nhiều thách thức cho Việt Nam, song những áp lực đồng thời cũng thúc đẩy các cấp quản lý đổi mới tư duy, sáng tạo, kiến tạo tầm nhìn, từ đó mở ra những cơ hội và động lực mới trong hợp tác phát triển.

Việt Nam vẫn là điểm đến tiềm năng

Tại Hội thảo “Cộng hưởng sức mạnh đầu tư vì một Việt Nam thịnh vượng,” do Báo Đầu tư (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) tổ chức ngày 15/5, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung chỉ ra tình hình kinh tế thế giới đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như lạm phát ở mức cao tăng trưởng thấp. Bên cạnh đó, các nền kinh tế lớn vân đối diện với nguy cơ suy thoái. Thị trường tài chính, nợ công, thiên tai, biến đổi khí hậu... tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ngoài ra, cạnh tranh địa chính trị và xung đột giữa Nga-Ukraine diễn biến phức tạp, khó lường.

[Các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao tiềm năng, cơ hội tại Việt Nam]

Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, bối cảnh này đang ảnh hưởng rất lớn tới dòng đầu tư toàn cầu. Thêm vào đó, vấn đề mới phát sinh từ năm 2024 (một số nền kinh tế dự kiến áp dụng thuế suất thuế tối thiểu toàn cầu 15%) nên đầu tư nước ngoài vào Việt Nam có xu hướng chậm lại. Gần đây, các tập đoàn lớn có dấu hiệu cẩn trọng, xem xét kỹ việc tiếp tục đầu tư lớn vào Việt Nam trong bối cảnh tác động của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung. (Ảnh: CVT/Vietnam+)

Tuy nhiên tình hình đang dần được cải thiện, lãnh đạo ngành kế hoạch và đầu tư chia sẻ trong 4 tháng đầu năm, vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam đạt gần 8,9 tỷ USD, chỉ còn giảm 18% so với cùng kỳ năm trước, thay vì giảm gần 39% trong quý 1. Trong đó, vốn đầu tư thông qua góp vốn, mua cổ phần đã đạt 3,1 tỷ USD, tăng tăng 70% và số lượng dự án đăng ký mới tăng 65% so với cùng kỳ năm trước.

Ngoài ra, ông Đỗ Thành Trung cho biết các nhà đầu tư nước ngoài (Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc…) đã trao đổi và bày tỏ tin tưởng vào tiềm năng tăng trưởng của nền kinh tế cũng như những nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam.

Cụ thể, khảo sát gần đây nhất của JETRO với các nhà đầu tư Nhật Bản tại Việt Nam, cho thấy 60% các doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng kinh doanh tại Việt Nam trong 1-2 năm tới, đây là tỷ lệ cao nhất trong khối ASEAN.

Khảo sát khác gần đây của EuroCham cũng cho hay các nhà đầu tư châu Âu xếp Việt Nam trong top 5 điểm đến đầu tư toàn cầu với 41% số doanh nghiệp được hỏi cho biết đang chuyển hoạt động từ nước ngoài tới Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hợp tác đầu tư, Việt Nam khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài ưu tiên đầu tư các dự án sử dụng ít lao động, năng lượng, đất đai, tài nguyên, đem lại giá trị gia tăng cao, thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bao trùm và bền vững nền kinh tế. Và, các doanh nghiệp nước ngoài tăng cường liên kết với các doanh nghiệp trong nước, hỗ trợ nâng cao năng lực và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tiếp tục hoàn thiện, tạo lập môi trường đầu tư tốt nhất

Đánh giá môi trường đầu tư tại Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội, ông Furusawa Yasuyuki, thành viên ban Giám đốc Điều hành của Tập đoàn AEON (Nhật Bản) phụ trách thị trường Việt Nam, kiêm Tổng Giám đốc AEON Việt Nam, cho biết nhiều doanh nghiệp Nhật Bản cũng mong muốn đầu tư vào Việt Nam.

Ông Furusawa cho hay AEON nghiên cứu và nhận thấy thị trường Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển vược bậc với những yếu tố tương tự như giai đoạn phát triển thần tốc của Nhật Bản.

Xác định Việt Nam là thị trường trọng điểm thứ 2 bên cạnh Nhật Bản để tăng tốc đẩy mạnh hoạt động đầu tư, vị lãnh đạo này cho biết Tập đoàn AEON đang nỗ lực thực hiện là trở thành thương hiệu quen thuộc với người Việt - “một doanh nghiệp Việt Nam phục vụ Người Việt Nam” và đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

Hiện nay, 90% sản phẩm trong hệ thống bán lẻ trong hệ thống AEON Việt Nam là sản phẩm nội địa. Ngoài ra, tổng giá trị xuất khẩu sản phẩm của Việt Nam thông qua hệ thống bán lẻ của AEON đến Nhật Bản và các quốc gia khác (từ năm 2017 đến năm 2022) đạt hơn 2 tỷ USD. Ngoài các mặt hàng nông sản, thực phẩm, AEON cũng xuất khẩu nhiều sản phẩm thời trang, gia dụng, và sản phẩm chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp được sản xuất tại Việt Nam đến Nhật Bản và các nước khác.

Chia sẻ về kế hoạch phát triển trong 3-5 năm tới, ông Furusawa cho biết AEON Việt Nam sẽ tục tập trung vào việc mở các trung tâm mua sắm quy mô lớn đồng thời tăng tốc việc mở mới cửa hàng, đem đến những sản phẩm và dịch vụ chất lượng cho người dân địa phương.

Để có thể tăng tốc mở rộng đầu tư tại Việt Nam, ông Furusawa mong muốn các thủ tục liên quan đến đầu tư có thể được đơn giản hóa. Và, việc phối hợp và đưa ra các quyết định nhanh chóng từ chính quyền địa phương đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình thực hiện, triển khai đầu tư.

Dây chuyền sản xuất của Samsung tại Việt Nam. (Nguồn: PV/Vietnam+)

Ở góc độ khác, ông Choi Joo Ho, Tổng giám đốc Tổ hợp Samsung Việt Nam cho biết quan tâm đến chính sách đầu tư của Việt Nam khi triển khai áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

Theo đó, vị đại diện của Samsung đề xuất việc cải thiện môi trường đầu tư phải được thực hiện liên tục, dựa trên những biến đổi của môi trường bên ngoài để triển khai những cải cách phù hợp. Cụ thể, Việt Nam cần thiết luật hóa các chính sách sớm trong năm nay khi áp dụng cơ chế thuế tối thiểu nội địa đạt tiêu chuẩn và chính sách ưu đãi dựa trên chi phí để đối ứng với thuế tối thiểu toàn cầu. Đặc biệt là việc thực hiện cam kết và xây dựng lòng tin giữa Chính phủ Việt Nam và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

Trước những ý kiến đóng góp từ các nhà đầu tư, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho biết nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả dòng vốn đầu tư nước ngoài, Chính phủ đã chỉ đạo tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có các nhà đầu tư nước ngoài, trên phương châm “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.”

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất là xây dựng và phát triển hệ sinh thái về khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo, với cơ chế quản lý linh hoạt, phù hợp với môi trường kinh doanh số.

Thứ hai là phát triển khu vực doanh nghiệp trong nước lớn mạnh, đủ thực lực hội nhập quốc tế, để liên doanh, liên kết với khu vực đầu tư nước ngoài, tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao, dịch vụ hiện đại, công nghiệp chế tạo, công nghệ thông tin và dịch vụ tài chính.

Thứ ba là phát huy năng lực nội tại và tận dụng lợi thế cạnh tranh nhằm cải thiện hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài, đưa khu vực đầu tư nước ngoài kết nối chặt chẽ với khu vực đầu tư trong nước, mang lại sức phát triển bền vững cho nền kinh tế.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng nhấn mạnh tầm quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế, chính sách hợp tác đầu tư nước ngoài có tính cạnh tranh cao, hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, bảo vệ môi trường, giải quyết tốt các vấn đề xã hội đồng thời nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Với nhiệm vụ được giao, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho biết Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu, tham mưu sửa đổi cơ chế, chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư nước ngoài trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, đảm bảo không trái với các quy định và cam kết quốc tế, hài hòa lợi ích giữa các bên và đảm bảo đối xử công bằng giữa các doanh nghiệp.

“Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ ngành, địa phương, các hiệp hội doanh nghiệp, các nhà đầu tư để tiếp tục cải cách, làm sao tạo lập được môi trường đầu tư, kinh doanh tốt nhất, hướng đến các chuẩn mực của OECD, cũng như chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện thuận lợi về mặt bằng sạch, cơ sở hạ tầng, nguồn cung lao động có tay nghề đồng thời nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp trong nước… nhằm tạo thuận lợi cho các hoạt động đầu tư, kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, trong đó có các nhà đầu tư nước ngoài,” ông Đỗ Thành Trung nói./.