Bạn Vân Khánh (Hai Bà Trưng, Hà Nội) hỏi: Tôi đi nộp tiền ở ngân hàng, trong đó có nhiều tờ tiền bị rách, cũ nên tôi có nhu cầu muốn đổi tiền mới nhưng bị nhân viên ngân hàng từ chối. Xin hỏi, nhân viên ngân hàng từ chối đổi tiền rách, cũ cho khách hàng có bị xử phạt không?

LS Phạm Thị Nguyệt Tú- Đoàn Luật sư TP Hà Nội trả lời: Theo Điều 4 Thông tư 25/2013/TT-NHNN quy định về tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như sau:

Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình lưu thông: a) Tiền giấy bị thay đổi màu sắc, mờ nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số; nhàu, nát, nhòe, bẩn, cũ; rách rời hay liền mảnh được can dán lại nhưng còn nguyên tờ tiền; b) Tiền kim loại bị mòn, han gỉ, hư hỏng một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền.

Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản: a) Tiền giấy bị thủng lỗ, rách mất một phần; tiền được can dán; cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao; giấy in, màu sắc, đặc điểm kỹ thuật bảo an của đồng tiền bị biến đổi do tác động của hóa chất (như chất tẩy rửa, axít, chất ăn mòn...); viết, vẽ, tẩy xóa; đồng tiền bị mục hoặc biến dạng bởi các lý do khác nhưng không do hành vi hủy hoại; b) Tiền kim loại bị cong, vênh, thay đổi định dạng, hình ảnh thiết kế do tác động của ngoại lực hoặc nhiệt độ cao; bị ăn mòn do tiếp xúc với hóa chất.

Tiền bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh hoặc mất màu in, lấm bẩn mực in và các lỗi khác trong khâu in, đúc.

Khi rơi vào những trường hợp này, bạn có thể tiến hành đổi tiền tại các ngân hàng, nhưng phải đáp ứng các điều kiện sau:

Tiền rách nát, hư hỏng không phải do hành vi hủy hoại.

Trường hợp tờ tiền bị cháy, thủng, rách mất một phần thì diện tích còn lại phải bằng hoặc lớn hơn 60% so với diện tích tờ tiền cùng loại; nếu được can dán thì phải có diện tích tối thiểu bằng 90% so với diện tích tờ tiền cùng loại và đảm bảo nguyên gốc, nguyên bố cục một tờ tiền (mặt trước, mặt sau; trên, dưới; bên phải, bên trái), đồng thời nhận biết được các yếu tố bảo an.

Đối với tiền polymer bị cháy hoặc biến dạng co nhỏ lại do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, thì diện tích còn lại tối thiểu phải bằng 30% so với diện tích tờ tiền cùng loại và còn giữ nguyên bố cục một tờ tiền, đồng thời nhận biết được ít nhất hai trong các yếu tố bảo an như: yếu tố hình ẩn trong cửa sổ nhỏ, mực không màu phát quang, phát quang hàng số sêri, dây bảo hiểm, yếu tố IRIODIN, chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh (theo khoản 2 Điều 6 Thông tư 25/2013/TT-NHNN).

Như vậy, đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như quy định đã nêu trên thì đơn vị thu đổi có trách nhiệm thực hiện việc thu, đổi ngay cho khách hàng có nhu cầu và không hạn chế số lượng. Và theo điểm a khoản 2 Điều 30 Nghị định 96/2014/NĐ-CP quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng quy định rõ hành vi “từ chối đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông cho khách hàng” sẽ bị cơ quan chức năng phạt tiền từ 5-10 triệu đồng.

Mức phạt tuy nhỏ, nhưng cũng đủ để răn đe. Vì vậy, nếu gặp tình trạng nhân viên ngân hàng không chấp nhận đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông thì khách hàng có thể khiếu nại đến các cơ quan chức năng như Ngân hàng Nhà nước thì chắc chắn ngân hàng đó sẽ bị phạt tiền theo như pháp luật đã quy định.