Phó Thủ tướng Lê Văn Thành vừa ký ban hành Nghị định số 54/2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 78/2016 (quy định điều kiện kinh doanh dịch vụ đào tạo thuyền viên, người lái phương tiện thủy nội địa) và Nghị định số 08/2021 (quy định về quản lý hoạt động đường thủy nội địa), có hiệu lực thi hành từ 1/11/2022.

Đáng chú ý, theo quy định mới, chức năng và phạm vi quản lý cảng, bến thủy của Cảng vụ đường thủy nội địa Trung ương thuộc Cục Đường thủy nội địa VN và Cảng vụ Đường thủy nội địa thuộc Sở GTVT địa phương có sự phân định lại so với hiện nay.

Cụ thể, Cảng vụ thuộc Cục Đường thủy nội địa VN thực hiện chức năng quản lý nhà nước chuyên ngành tại cảng, bến thủy (trừ bến khách ngang sông), khu neo đậu đã được công bố, cấp phép hoạt động trên đường thủy quốc gia, đường thủy chuyên dùng nối với đường thủy quốc gia; cảng, bến thủy, khu neo đậu có vùng đất, vùng nước vừa trên đường thủy nội địa quốc gia và đường thủy địa phương; cảng, bến thủy, khu neo đậu trong vùng nước cảng biển được Bộ GTVT giao.

Cảng vụ thuộc Sở GTVT hoặc cơ quan, đơn vị được UBND cấp tỉnh giao thực hiện tại địa phương chưa có tổ chức Cảng vụ đường thủy nội địa trực thuộc Sở GTVT quản lý tại cảng, bến thủy (trừ bến khách ngang sông), khu neo đậu đã được công bố, cấp phép hoạt động trên đường thủy địa phương, đường thủy chuyên dùng nối với đường thủy địa phương; cảng, bến thủy, khu neo đậu trong vùng nước cảng biển thuộc địa giới hành chính của địa phương được Bộ GTVT giao; cảng, bến thủy, khu neo đậu theo quy định tại mục trên và được Bộ trưởng Bộ GTVT phân cấp theo quy định.

So với quy định hiện hành, Cảng vụ đường thủy thuộc Sở GTVT có chức năng và phạm vi quản lý rộng hơn: gồm cả cảng, bến, khu neo đậu trong vùng nước cảng biển thuộc địa giới hành chính địa phương; cảng, bến, khu neo đậu trên đường thủy quốc gia (khi được Bộ trưởng Bộ GTVT phân cấp).

Trước đó, dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định số 08/2021 do Cục Đường thủy nội địa VN xây dựng, đề xuất quy định: Cảng vụ đường thủy thuộc Sở GTVT thực hiện quản lý nhà nước tại các cảng, bến thủy (trừ bến khách ngang sông), khu neo đậu trong vùng nước cảng biển thuộc địa giới hành chính của địa phương và trên tuyến đường thủy quốc gia được Bộ GTVT phân cấp quản lý.

Ngược lại, trường hợp UBND cấp tỉnh đề nghị và được Bộ GTVT chấp thuận, Cảng vụ thuộc Cục Đường thủy nội địa VN quản lý cảng, bến, khu neo đậu trên đường thủy địa phương.

Theo Cục Đường thủy nội địa VN, hiện có 4 Cảng vụ đường thủy Trung ương trực thuộc Cục Đường thủy nội địa VN quản lý hơn 300 cảng và hơn 3.000 bến trên đường thủy quốc gia ở phía Bắc và Nam.

Một số tuyến quốc gia thuộc địa giới Quảng Ninh, TP.HCM và một số tỉnh miền Trung được Bộ GTVT ủy quyền cho địa phương quản lý nhà nước về hạ tầng và cảng, bến thủy.

Tuy nhiên, phương án ủy quyền chưa phát huy hiệu quả tối ưu do chưa phù hợp với thực tiễn, chưa đảm bảo tính thống nhất với các quy định pháp luật về tổ chức Chính phủ, tổ chức chính quyền địa phương, ngân sách.

Quy định mới giúp phát huy trách nhiệm của chính quyền địa phương, huy động nguồn lực của các địa phương, đa dạng hóa phương thức quản lý chuyên ngành tại cảng, bến thủy. Tuy vậy, trường hợp địa phương được phân cấp chưa có bộ máy quản lý chuyên ngành, có thể làm phát sinh thêm cơ quan quản lý.

Khi phân cấp cho địa phương cũng phần nào gây xáo trộn công tác quản lý cảng, bến hiện nay và ảnh hưởng trực tiếp đến 4 Cảng vụ đường thủy nội địa Trung ương. Trường hợp phân cấp quản lý cho địa phương sẽ chuyển giao bộ máy, nhân sự từ các cảng vụ Trung ương về địa phương.

Nội dung nghị định mới cũng quy định cắt giảm thành phần hồ sơ giấy tờ (bản sao có chứng thực hoặc bản sao kèm bản chính để đối chiếu quyết định thành lập hoặc giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc tài liệu tương đương khác của cơ sở đào tạo) khi đề nghị cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ đào tạo thuyền viên, người lái phương tiện thủy (hiện quy định tại khoản 2 Điều 11 Nghị định số 78/2016).