Theo kế hoạch mới đây của Sở GTVT TP. HCM, việc chuyển đổi xe buýt sẽ được thực hiện từ năm 2025 và kết thúc vào năm 2030. Trong giai đoạn này, Thành phố sẽ đầu tư gần 3.000 xe buýt điện, với mục tiêu thay thế dần các xe buýt chạy bằng dầu diesel và CNG hiện có.

Trong 6 năm (2025 - 2030) sẽ có tổng cộng 2.771 xe buýt điện được triển khai. Trong đó, 1.663 phương tiện sẽ được thay thế cho các tuyến xe buýt hiện hữu và 1.108 xe còn lại sẽ được đầu tư mới cho các tuyến mở mới.

Cụ thể, lộ trình này được chia thành nhiều giai đoạn nhỏ. Từ năm 2025 đến 2029, những xe buýt chạy dầu diesel và khí CNG sẽ tiếp tục hoạt động đến khi hết thời hạn hợp đồng. Sau đó, chúng sẽ bị thay thế hoàn toàn bằng xe điện. Đặc biệt, 100% các tuyến buýt mở mới từ năm 2025 trở đi sẽ sử dụng phương tiện điện, năng lượng xanh.

Bên cạnh việc đầu tư phương tiện, TP. HCM cũng tập trung vào việc phát triển hạ tầng phục vụ cho hệ thống xe buýt điện. Sở GTVT đã đề ra kế hoạch xây dựng 25 trạm sạc điện trên toàn thành phố. Mỗi trạm sạc sẽ được trang bị 269 trụ sạc (4 thiết bị sạc/trụ), với công suất mỗi trụ là 480 kW.

Để khuyến khích các doanh nghiệp vận tải tham gia vào quá trình chuyển đổi này, TP. HCM cũng đã đề ra nhiều chính sách hỗ trợ tài chính. Đốii với doanh nghiệp đầu tư xe buýt điện sẽ được phép vay vốn lên tới 85% tổng mức đầu tư dự án (tối đa 300 tỷ đồng/dự án), với lãi suất vay cố định 3%. Phần chênh lệch lãi suất giữa thị trường và lãi suất cố định này sẽ do ngân sách thành phố hỗ trợ. Thời gian hỗ trợ lãi suất không quá 7 năm.

Ngoài ra, doanh nghiệp đầu tư xe buýt điện còn được miễn phí trước bạ đối với xe mới; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt trong 5 năm đầu; hỗ trợ 100% tiền thuế nhập khẩu các thiết bị, phụ tùng; trợ giá trực tiếp một phần phương tiện khi mua xe mới... Đối với doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng, trạm sạc sẽ được hỗ trợ 5% lãi suất (tối đa 7 năm); miễn tiền thuê đất cho phần diện tích bố trí trạm sạc...

Để thực hiện thành công kế hoạch chuyển đổi xe buýt điện này, TP. HCM cần một khoản kinh phí rất lớn, ước tính hơn 34.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2025 - 2030. Trung bình mỗi năm, Thành phố sẽ cần khoảng 5.667 tỷ đồng để đầu tư vào xe buýt điện và xây dựng hệ thống trạm sạc.

Ngoài ra, khoảng 750 tỷ đồng sẽ được giải ngân từ giai đoạn 2031 - 2036 để hỗ trợ lãi vay cho các doanh nghiệp đầu tư vào phương tiện và hạ tầng xe buýt điện.

Phân tích về các chính sách trên, PGS. TS. Nguyễn Bá Hoàng, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học GTVT TP. HCM đánh giá cao bước đi của Thành phố trong lộ trình phát triển xe buýt điện. Để giúp các doanh nghiệp tự tin, mạnh dạn chuyển đổi và đầu tư phương tiện công cộng "xanh", Thành phố có thể hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn 100%, lãi suất vay cố định bằng 0% trong những năm đầu thực hiện. Hoặc, Thành phố có thể xét kỹ về năng lực tài chính, quy mô của từng doanh nghiệp, từ đó đưa ra khung chính sách hỗ trợ tài chính sát sườn hơn. Đơn cử, doanh nghiệp quy mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế có thể hỗ trợ vay vốn 100%, lãi suất vay cố định bằng 0% trong giai đoạn đầu từ 3 - 5 năm. Ngược lại, những doanh nghiệp lớn, có năng lực tài chính có thể áp dụng chính sách trên của Thành phố đưa ra.

"Nếu có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa của Thành phố, tôi tin lộ trình phủ sóng xe buýt điện của Thành phố đề ra hoàn toàn thực hiện được, từ đó góp phần kích cầu và phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp sản xuất, phân phối xe điện trong nước", PGS. TS. Nguyễn Bá Hoàng nhấn mạnh.

Còn theo chuyên gia giao thông, TS. Ngô Viết Nam Sơn, hạ tầng phục vụ phát triển xe buýt điện cần được quan tâm. Đầu tiên, Thành phố cần bố trí quỹ đất đáp ứng đủ nhu cầu xây dựng trạm sạc; kết nối đồng bộ xe buýt điện với tuyến metro để hệ thống giao thông công cộng thật sự hoàn chỉnh, góp phần thực hiện lộ trình "kéo" hành khách tham gia vận tải công cộng ngày càng nhiều hơn.

Ở góc độ đơn vị đầu tư, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô hành khách TP. HCM Lê Trung Tính kỳ vọng Chính phủ sớm ban hành những chính sách ưu đãi dành cho nhà đầu tư xe điện như: Kinh phí hỗ trợ nhà đầu tư, lãi suất vay ưu đãi, thời gian trả góp dài theo chu kỳ đầu tư, ưu đãi tiền thuế thuê đất, nhập khẩu thiết bị… Song song với đó, Nhà nước cần sớm công bố các quy chuẩn về xây dựng cũng như quỹ đất dành cho xây dựng trạm sạc, bến bãi đậu, đỗ xe; xây dựng và công bố chi phí đơn giá chung, định mức cho từng nhóm xe lớn, nhỏ... để đẩy nhanh quá trình xây dựng hệ thống trạm sạc.

Nói về lộ trình phát triển xe buýt điện, ông Trần Quang Lâm, Giám đốc Sở GTVT TP. HCM cho biết, Nghị quyết 98 của Quốc hội đã trao cho Thành phố nhiều công cụ để thực hiện mục tiêu chuyển đổi xe xăng sang xe điện. Do đó, việc xây dựng, ban hành kế hoạch chuyển đổi và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên là phù hợp về mặt thực tiễn và pháp luật. Ông Lâm kỳ vọng với những chính sách mang tính bước ngoặt sẽ góp phần thực hiện thành công lộ trình "phủ sóng" xe buýt điện trong tương lai gần tại TP. HCM.

Nguồn: TP. HCM có gần 3.000 xe buýt điện năm 2030 (tapchigiaothong.vn)