Những đổi thay từ thoi quen vứt bỏ, phân loại rác

Hà Nội là đô thị lớn nhất nhì cả nước với hơn 8 triệu dân, mỗi ngày Hà Nội phát sinh hơn 6.000 tấn rác thải sinh hoạt. Cùng với đó là hoạt động bỏ rác và phân loại rác đang là vấn đề được các cơ quan chức năng TP cũng như các đơn vị môi trường hết sức quan tâm. Từ đó, bằng nhiều kế hoạch, hoạt động, phong trào đã được áp dụng để tuyên truyền, vận động từ đó nâng cao ý thức, thay đổi thói quen của người dân trong việc vứt bỏ rác, phân loại rác, góp phần vào việc giữ cho đường phố thủ đô sạch, đẹp, văn minh. 

Một trong những phương án được TP triển khai trong 2 năm trở lại đây là cho lắp gần 2.000 thùng rác công nghệ ở nhiều tuyến phố trung tâm của TP cùng như của các địa bàn lân cận. Từ khi Dự án được triển khai đến nay, không khó để nhận thấy những thùng rác công nghệ bắt mắt nằm ở hầu hết các tuyến phố trên địa bàn thủ đô. Điều dễ nhận thấy ở những thùng rác công nghệ này là hệ thống thùng chứa được chia làm 2 ngăn riêng biệt, sẽ góp phần đáng kể vào hoạt động phân loại rác thải, tác động trực tiếp vào ý thức của người dân trong việc vứt bỏ, phân loại rác thải sinh hoạt hàng ngày.

Bên cạnh đó, hệ thống thùng rác công nghệ được triển khai đồng bộ trên nhiều tuyến phố, tại những điểm đã được đơn vị lặp đặt, đơn vị đã phối hợp với phía chính quyền địa phương, cơ quan chức năng, nghiên cứu kỹ lượng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân trong việc vứt bỏ rác. Từ đó, hình thành nên thói quen của người dân về việc thu gom rác, cũng như nâng cao ý thức, nhận thức về tầm quan trọng của việc thu gom, cũng như phân loại rác.

Dạo quanh tuyến phố được cho là thơ mộng và đẹp nhất thủ đô xung quanh hồ Hoàn Kiếm, không khó để bắt gặp những thùng rác công nghệ được lắp đặt đồng bộ với hình thức bắt mắt, hiện đại đã tạo ra một vẻ mới lạ của hệ thống thu gom rác khác biệt với hệ thống thu gom rác truyền thống. Cùng với đó là những hình ảnh của người dân, từ các cháu nhỏ đến các nam, nữ thanh niên và các cụ già đi bộ trên tuyến phố đã tự giác bỏ rác vào các thùng theo đúng chức năng phân loại.

Bà Nguyễn Thị Thu (68 tuổi), một người dân sinh sống tại khu vực bờ hồ Hoàn Kiếm đang đi thể dục bất chợt bà dừng lại thả chai nước vào thùng và tiếp tục những bước đi trên phố, nhưng ngay sau đó, như chợt nhớ ra điều gì đó bà quay lại và lấy lại chai nước và bỏ vào một ngăn khác. "Bờ Hồ gắn liến với thế hệ chúng tôi và các thế hệ trẻ sau này, đây cũng là nơi mà nhiều người tìm đến ngắm cảnh, không chỉ người dân mình mà cả du khách quốc tế, hình ảnh những thùng rác được lặp đặt đã góp phần lớn vào việc thay đổi "bộ mặt" của phố phường", bà Thu chia sẻ.

Nói về việc tại sao bà lại quay lại nhặt chai nước đã bỏ vào thùng, bà Thu cười lý giải "Tôi cùng như mọi người định hình được hệ thống thùng rác này không đơn giản là để người dân chúng tôi thả rác vào, mà hệ thông này được chia ra hai ngăn rất rõ dùng để phân loại rác, do đó lúc nãy tôi có thả chai nước vào ngăn không đúng nên quay lại để chuyển lại ngăn khác để phát huy đúng chức năng của thùng rác trong việc phân loại rác, đồng thời cũng giúp cho các anh, chị thu gom rác đỡ vất vả khi phải đi phân loại rác thêm một lần nữa", bà Thu vui vẻ nói.

Cùng trên tuyến phố đông đúc của Hồ Tây, tại tuyến đường Thanh Niên, Vũ Thị Tuyết, sinh viên năm cuối trường Đại học Sư Phạm Hà Nội cùng nhóm bạn đang cười nói vui vẻ, một hành động rất nhỏ khi người bạn của Tuyết thản nhiên thả những vỏ kem xuống đất, Tuyết đã chủ động nhặt lên cầm trong tay và sau đó tiến lại bỏ vào thùng rác cách đó vài chục mét, sau đó bạn này đã chỉ tay về phía người bạn của mình và chỉ về phía thùng rác công nghệ như một hành động "cảnh cáo" để nhắc nhở bạn mình trong việc xả rác.

"Như anh thấy đấy, hầu hết ở mọi tuyến phố đều có lắp các hệ thống đựng rác, em thấy hệ thống thùng rác này rất hay, có sẵn hai ngăn phân loại rõ ràng, mà hình thức của thùng rác được lặp đặt cùng rất khoa học, bắt mắt. Mỗi người đều có thể chủ động và nâng cao ý thức xả rác được bắt đầu từ hành động nhỏ nhất đối với các loại rác thải sinh hoạt hàng ngày. Điều này giúp cho đường phố sạch, đẹp hơn, mọi người cùng trở nên văn minh hơn từ hành động nhỏ nhất anh ạ", Vũ Thị Tuyết vui vẻ nói.

Không chỉ riêng với những tuyến phố đông đúc như Hoàn Kiếm, Hồ Tây, hay những tuyến phố đi bộ đang là những điểm thu hút đông đảo người dân, du khách trong nước và quốc tế, việc xả rác như một nhu cầu nhưng cũng là trách nhiệm của mỗi người trong việc xử lý, phân loại từng loại rác. Điều này đang được TP Hạ Nội, cũng như các cơ quan chức năng doanh nghiệp môi trường rất chú trọng và đang từng ngày triển khai các hoạt động, dự án nhằm tăng cường hơn nữa ý thức người dân trong hoạt động xả thải, phân loại rác, góp phân quan trọng vào việc giữ gìn vệ sinh chung của thủ đô được sạch, đẹp từ ý thức đến hành động của từng người dân.

Những thói quen, bất cập còn tồn đọng

“Thùng rác công nghệ” là một trong những Dự án trọng điểm được UBND TP Hà Nội chấp thuận và cho phép triển khai tại nhiều địa bàn quận, huyện của TP, Dự án đi vào hoạt động đã góp phần quan trọng vào việc thay đổi tư duy của người dân trong việc loại bỏ rác thải. Đồng thời, hình thành thói quen phân loại rác thải cũng như việc đổ rác và sử dụng các phương tiện chứa đựng rác một cách văn minh, sạch sẽ hơn. Từ lâu, thói quen phân loạt rác thải sinh hoạt đối với đông đảo cư dân đô thị, hay nông thôn vẫn còn khá mới mẻ, nhưng nếu làm tốt được công tác này, sẽ giảm gánh nặng cho các đơn vị xử lý rác thải.

Với gần 2.000 thùng rác công nghệ đã được lắp đặt ở nhiều tuyến phố, những tuyến đường tại nhiều quận, huyện, phường xã. Ngoài những ưu điểm tích cực của hệ thống thùng rác công nghệ đã có những tác động tích cực, cụ thể đến ý thức của đông đảo người dân, thì bên cạnh đó vẫn còn tồn tại, hạn chế, những hành động phản cảm đã tạo nên những hình ảnh xấu xí, nhếch nhác xuất phát từ chính ý thức của những người xả rác.

Một trong những hình ảnh xấu đó được chúng tôi ghi nhận tại điểm đặt thùng rác công nghệ trên tuyến phố Thái Hà, đối diện rạp chiếu phim Quốc gia. Đây được coi là điểm tập trung đông dân cư, cùng với đó, hệ thông thùng rác công nghệ cũng được lắp đặt trên dọc tuyến phố này nhằm đảm bảo công tác thu gom cùng như phân loại rác tại đây.

Thùng rác được lật úp ngược, hình ảnh người bán hàng nước ngang nhiên cầm túi rác thải được thu gom trong buổi sáng thả toẹt ngay gốc cây, trong khi thùng rác cách đó chỉ vài bước chân. Khi được hỏi, tại sao chị lại thả rác chỗ đó, trong khi thùng rác được bố trí ngay bên cạnh, người phụ nữ thản nhiên trả lời một cách thiếu trách nhiệm như chính hành động của mình "Quen rồi, gom lại thì cứ để ra đây, lát có người bên môi trường đến gom đi luôn...".

"Thùng rác đó bị úp ngược lên từ hôm qua, rồi còn chèn cả đá vào, chúng tôi ở đây cũng không hiểu sao lại như thế, nhiều người quen rồi, cứ cầm ra là để vào gốc cây đó", người phụ nữ bán hàng nước thản nhiên cho hay.

Tiếp cận thùng rác, chúng tôi ghi nhận một điều kỳ lạ, đúng như người phụ nữ bán hàng nước nói, thùng rác khang trang được lật ngược lên, không những thế, còn bị chén đá vào bên trong. Đúng lúc này, hai người đàn ông bên công ty lắp đặt thùng rác tới bảo dưỡng và lau chùi thúng rác đã phải khó khăn khi lấy hết chỗ đá trong thùng ra, sau đó vệ sinh thùng và trả lại nguyên trạng cho thùng rác.

"Chúng tôi bên Công ty lặp đặt thùng rác này, ngoài việc lắp đặt, chúng tôi có trách nhiệm kiểm tra, duy tu, bảo dưỡng thùng rác định kỳ, ở Hà Nội là gần 2.000 thùng, có nơi người dân chấp hành rất tốt, nhưng cũng có nơi anh thấy đấy, thùng rác bị những người thiếu ý thức "từ chối" tiếp nhận và không sử dụng nhưng lại có những hành động rất phản cảm khi can thiệp làm phản tác dụng của thùng rác vốn là nơi giúp người dân nâng cao ý thức trong việc xả thải rác, cũng như phân loại rác", người đàn ông cho hay.

Dọc tuyến đường Thái Hà, chúng tôi ghi nhận 1 số hình ảnh tượng tự. Chỉ là số ít, nhưng điều này cũng đã phần nào gây ảnh hưởng đến công tác giữ gìn về sinh môi trường chung của tuyến phố nói riêng và TP Hà Nội nói chung.

Được biết, hệ thống thùng rác công nghệ này được phía Công ty Cổ phần Công nghệ Xanh Goda thực hiện lặp đặt trên cơ sở xin ý kiến cũng như được sự chấp thuận từ phía UBND TP Hà Nội cùng với sự phối hợp từ các quận, huyện, phường trên cơ sở thực hiện theo đúng như Quy chế chặt chẽ trong việc "phối hợp, vận hành, quản lý, khai thác, duy tu, duy trì, bảo dương thu gom, vệ sinh thùng rác công nghệ...".

Dự án được thực hiện trên phạm vi toàn TP và nhiều địa phương khác trên toàn quốc. Cụ thể, tại Hà Nội đơn vị này đã triển khai trên phạm vi 10 quận và 1 huyện với số lượng gần 2000 thùng rác công nghệ đã được lắp đặt.

Trao đổi với PV Pháp luật Việt Nam về tổng thể Dự án, cũng như việc hệ thống thùng rác công nghệ đi vào hoạt động đã có những tác động đến hoạt động xả, phân loại rác, anh Trần Tiết Đạt - Trường phòng Dự án (Công ty Cổ phần Công nghệ Xanh Goda) cho hay "Dự án được triển khai, đáp ứng nhu cầu thiết thực cho đời sống của người dân. Mục tiêu của Dự án nhằm nâng tầm nhận thức vấn đề thu gom rác dân sinh, đây là đề cương rất đúng đắn của Nhà nước, đề đi sâu vào đời sống người dân", anh Đạt cho hay.

"Qua đó, nâng cao vài trò quản lý của Nhà nước hiệu quả, phối hợp với các đơn vị chức năng trong việc phát huy hiệu quả của các thiết bị thu gom, phân loại rác, đồng thời quan trọng hơn hết là nâng cao nhận thức của người dân, từ các em nhỏ đến các cụ già trong việc xả thải và phân loại rác, đây là khâu rất quan trọng trong việc xử lý, cũng như giữ gìn về sinh môi trường chung của toàn TP", anh Đạt nhấn mạnh.

"Mục tiêu chung của Dự án là an sinh xã hội, dựa trên cơ sở về tầm nhìn xa của thành phố, ý tưởng tuyệt vời của thành phố TP khi phê duyệt Dự án, nếu Dự án không được phê duyệt thì doanh nghiệp không thể thực hiện, đó là ý tưởng rất tốt và hiệu quả của TP", anh Đạt cho biết thêm.

Tạo dựng lên nền tảng ý thức của người dân trong việc phân loại rác nói riêng và bảo vệ môi trường chung không thể thực hiện trong thời gian ngắn, để duy trì, lan tỏa thói quen văn minh đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định, phân loại rác, rất cần sự nỗ lực đổi mới hơn nữa trong phương thức thu gom, vận chuyển rác cũng như sự bền bỉ tuyên truyền, vận động của các cơ quan hữu quan.

Đặc biệt, với việc Nghị định 45 (45/2022/NĐ-CP) về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường sắp có hiệu lực thì vai trò của các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương các cấp sẽ càng được nâng cao hơn nữa. Khi ý thức, trách nhiệm hòa quyện với tinh thần thượng tôn pháp luật và phương thức điều hành khoa học, chắc chắn nếp sống văn minh sẽ ăn sâu, bám rễ trong cộng đồng dân cư.

Chính vì vậy, việc giữ vệ sinh môi trường và văn minh đô thị không thể chỉ làm theo phong trào, hết đợt rồi thôi, mà phải là một cuộc vận động thường xuyên, liên tục, có sự hưởng ứng tích cực từ phía người dân và chính quyền. Đồng thời, các cơ quan báo chí vào cuộc tuyên truyền thực hiện lối sống văn minh trong việc hình thành thói quen, ý thức về việc vứt bỏ và phân loại rác, tạo nên một môi trường xanh, sạch, đẹp, văn minh được duy trì bền vững ở chính ý thức của từng người dân.