Mất năng lực hành vi dân sự là một trong những điều kiện pháp lý giúp người phạm tội được miễn hoặc giảm trách nhiệm trong một số vụ án hình sự. Mất năng lực hành vi dân sự cũng sẽ là điều kiện để một người được pháp luật quan tâm bảo vệ nhiều hơn. Vậy như thế nào thì sẽ được xem là một người bị mất năng lực hành vi dân sự?

Pháp luật quy định, một người bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Toà án ra quyết định tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định có thẩm quyền.

Theo đó, mọi giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự đều do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện. Khi không còn căn cứ tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan, Toà án ra quyết định huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.

Cụ thể, người trên 18 tuổi thuộc nhóm người mất năng lực hành vi dân sự khi thoả mãn các điều kiện sau:

1. Cá nhân này mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác dẫn đến không thể nhận thức, làm chủ được hành vi;

2. Người có quyền, nghĩa vụ liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan yêu cầu tuyên bố cá nhân bị mất năng lực hành vi dân sự. Người có quyền, nghĩa vụ liên quan như chồng hoặc vợ, con hoặc chủ nợ, con nợ của người mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không có khả năng nhận thức, làm chủ hành vi hoặc người gây thiệt hại hoặc người bị thiệt hại do hành vi của người mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác này;

Chỉ cơ quan y tế có thẩm quyền mới được phép kết luận giám định pháp y tâm thần; Toà án ra quyết định tuyên bố cá nhân là người mất năng lực hành vi dân sự.

Người mất năng lực hành vi dân sự sẽ tham gia vào quan hệ pháp luật dân sự thông qua người đại diện theo pháp luật. Người đại diện theo pháp luật của người mất năng lực hành vi dân sự là người giám hộ của người này. Người giám hộ được xác định theo Điều 53 Bộ luật Dân sự năm 2015.