Trước việc nguồn cát sông đang khan hiếm như hiện nay, việc sử dụng cát biển để làm vật liệu thay thế là vấn đề cấp bách, được các cơ quan chuyên môn nghiên cứu, gấp rút thực hiện. Đến nay, cát biển đã được khai thác và đưa về công trường thi công dự án cao tốc Hậu Giang - Cà Mau. Trong bối cảnh "chạy đua" về tiến độ, việc cát biển về đến công trường là một tín hiệu vui cho nhiều nhà thầu thi công.

Có mặt tại cao tốc Hậu Giang - Cà Mau, ngoài không khí thi công rầm rộ, tranh thủ thời tiết thuận lợi để tăng tốc, PV còn ghi nhận hàng loạt sà lan đang chở cát, các máy bơm xả cát và công nhân không quản ngày đêm để đưa cát về đến công trường.

Nổi bật tại dự án là điểm thi công thí điểm cát biển, hai bên tuyến đường là những cánh đồng lúa xanh mướt. Con đường tỉnh uốn lượn bên dưới một cây cầu vượt tại cao tốc Hậu Giang - Cà Mau. Phía trên công trường, các hạng mục cầu đã dần hoàn thiện, nhiều đoạn tuyến đã được nhà thầu bơm cát vào để gia tải. Thay vì những đoạn được đắp đất bao, cỏ mọc hai bên tuyến thì nay những dải cát dài đã được đưa đến dự án, hình thành nên tuyến đường trải dài từ Bạc Liêu đến Cà Mau.

Ông Trần Văn Thi, Giám đốc Ban QLDA Mỹ Thuận (chủ đầu tư dự án) chia sẻ, khu vực đồng bằng sông Cửu Long có với đặc thù là vùng đất yếu, nguồn vật liệu sử dụng đắp nền cho các dự án giao thông là cát sông. Được sự quan tâm của Đảng, Chính phủ trong việc bố trí nguồn lực để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông vùng đồng bằng sông Cửu Long, giai đoạn 2021 - 2025, tại khu vực đã đồng loạt triển khai nhiều dự án với nhu cầu cát đắp khoảng 56,4 triệu m³, chưa kể nhu cầu cát cho các dự án của địa phương. Việc triển khai đồng loạt các dự án vào cùng thời điểm dẫn đến công suất khai thác cát sông không đáp ứng tiến độ yêu cầu.

Bên cạnh đó, việc triển khai xây dựng hệ thống đập thủy điện tại thượng nguồn, từ nhiều năm nay, việc bồi lắng phù sa tại đồng bằng sông Cửu Long đã giảm đáng kể và có xu hướng ngày càng giảm thêm nên nguồn cát sông dần trở nên khan hiếm. Vì vậy, việc sử dụng nguồn cát biển thay thế cát sông là rất phù hợp và xuất phát từ yêu cầu thực tiễn.

Triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc nghiên cứu sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền, các Bộ: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng đã phối hợp, hỗ trợ Bộ GTVT tổ chức triển khai thi công thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường với chiều dài 300 m trên phạm vi đoạn tuyến hoàn trả ĐT.978 thuộc dự án thành phần đoạn Hậu Giang - Cà Mau. Vật liệu cát biển được khai thác tại khu vực mỏ cát thuộc xã Đông Hải, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh. Công tác tổ chức thí điểm vào đầu tháng 4/2023, hoàn thành thi công và đưa vào khai thác từ tháng 8/2023.

Trước nhu cầu cấp bách về vật liệu cát đắp nền đường, để đảm bảo hoàn thành dự án trong năm 2025, Ban QLDA Mỹ Thuận đã phối hợp với nhà thầu thực hiện đầy đủ các thủ tục cần thiết theo quy định, đến ngày 3/7/2024 đã khai thác được tàu cát biển đầu tiên đưa về dự án. Qua 4 tháng thi công bằng cát biển, nguồn vật liệu này hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu và góp phần rất lớn trong việc đảm bảo tiến độ, hoàn thành dự án vào ngày 31/12/2025 theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ GTVT.

Được biết, cát biển sau khi khai thác sẽ được đưa vào cảng Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng để chuyển qua các sà lan nhỏ, đưa về công trình. Tuy nhiên, quá trình vận chuyển từ Sóc Trăng về đến dự án kéo dài từ 1 đến 2 ngày, do đó Ban QLDA Mỹ Thuận đã chỉ đạo các nhà thầu, tư vấn giám sát… đảm bảo công tác khai thác và vận chuyển cát biển theo đúng quy định của pháp luật.

Bên cạnh việc kiểm soát chất lượng thi công công trình, Ban QLDA Mỹ Thuận đã quan tâm rất sát sao đến môi trường xung quanh khi sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường và đã thực hiện hàng loạt biện pháp kiểm soát.

Cụ thể, các đơn vị liên quan của dự án đã phối hợp với địa phương tiến hành lấy mẫu đo kiểm soát chặt chẽ độ mặn của từng tàu cát về đến công trường, chỉ chấp thuận đưa cát lên công trường khi thỏa mãn điều kiện độ mặn của nước trong cát trên tàu vận chuyển nhỏ hơn độ mặn giới hạn theo quy định của thủy sản nuôi trồng hai bên đoạn tuyến thi công.

Các đơn vị chủ động phối hợp với Viện Khoa học và Công nghệ GTVT thực hiện công tác quan trắc đánh giá tác động môi trường khi thi công thí điểm cát biển cho dự án, làm cơ sở kiểm soát đánh giá mức độ tác động tới môi trường và nông nghiệp từ giai đoạn thi công đến hết giai đoạn bảo hành cho những đoạn thử nghiệm, báo cáo kết quả với Bộ GTVT làm cơ sở đánh giá toàn diện việc sử dụng cát biển đắp nền đường.

Các bước đánh giá bao gồm: Quan trắc, giám sát môi trường trước thi công (lấy dữ liệu nền), trong thi công (dự kiến kết thúc vào tháng 12/2025 nếu không có yêu cầu gì đặc biệt). Đến nay, Viện Khoa học và Công nghệ GTVT đã thực hiện đo hiện trường và có báo cáo kết quả 4 đợt (đợt tháng 5 và tháng 6/2024 trước khi thi công, 2 đợt còn lại là đo trong giai đoạn thi công đắp cát). 

Kết quả quan trắc cho thấy đến thời điểm hiện tại chưa có dấu hiệu ảnh hưởng đến môi trường nuôi trồng của người dân hai bên tuyến. Ban QLDA Mỹ Thuận tiếp tục theo dõi để có đánh giá đầy đủ, toàn diện về công tác thí điểm để kịp thời có giải pháp thích hợp và báo cáo Bộ GTVT về kết quả thí điểm vào cuối năm 2025.

Với các kết quả đạt được sẽ là tiền đề khẳng định chủ trương đúng đắn của Chính phủ, Bộ GTVT và sự nỗ lực của các nhà khoa học, góp phần vào hoàn thành 3.000 km cao tốc vào năm 2025 theo kế hoạch.

Nguồn: Tận thấy những cánh đồng lúa xanh mướt tại điểm thi công cát biển