Đường Hồ Chí Minh còn 171km chưa đầu tư do thiếu vốn

Sáng nay (24/5), thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đã báo cáo trước Quốc hội về tình hình thực hiện Nghị quyết 66/2013 của Quốc hội và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, theo Nghị quyết số 66/2013 của Quốc hội, đến năm 2020 sẽ hoàn thành nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe với chiều dài khoảng 2.744 km. Đến nay, đã hoàn thành 2.362 km đạt 86,1% và khoảng 258 km tuyến nhánh; đang triển khai 211 km; còn lại khoảng 171 km chưa bố trí được vốn để triển khai thực hiện.

Tổng mức đầu tư các dự án thành phần để nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh (giai đoạn 2 làn xe) là 99.170 tỷ đồng. Các dự án thành phần đã và đang đầu tư có tổng mức đầu tư 88.400 tỷ đồng. Căn cứ vào nhu cầu, nguồn vốn đã bố trí để đầu tư các dự án thành phần là 79.022 tỷ đồng.

Trong đó, giai đoạn đến năm 2020 đã bố trí 62.316 tỷ đồng (nguồn vốn ngân sách nhà nước 43.728 tỷ đồng, nguồn vốn ngoài ngân sách 18.588 tỷ đồng). Giai đoạn 2021 - 2025 đã cân đối bố trí 16.706 tỷ đồng vốn ngân sách nhà nước phân bổ cho Bộ GTVT và 1.600 tỷ đồng ngân sách Trung ương hỗ trợ địa phương thực hiện đoạn Đoan Hùng - Phú Thọ.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, đường Hồ Chí Minh là công trình quan trọng, có ý nghĩa to lớn về chính trị, kinh tế, quốc phòng - an ninh, xóa đói giảm nghèo, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm và bố trí nguồn lực để triển khai dự án.

Trong giai đoạn từ năm 2000 đến 2011, dự án triển khai cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu. Tuy nhiên, do chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11 ngày 24/02/2011 nên nhiều dự án phải dừng giãn tiến độ trong đó có các dự án thành phần thuộc đường Hồ Chí Minh.

"Do đó, giai đoạn từ năm 2011 đến hết năm 2015 mặc dù đã được phê duyệt dự án đầu tư nhưng có rất ít các dự án giao thông nói chung và các dự án thành phần đường Hồ Chí Minh nói riêng được triển khai đầu tư. Trong bối cảnh quy mô nền kinh tế chưa đủ lớn, khả năng nguồn lực có hạn nên đến hết năm 2020 chưa cân đối bố trí đủ nguồn vốn để nối thông toàn tuyến như mục tiêu của Nghị quyết  66/2013/QH13", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, tại Nghị quyết 38/2004/QH11 và Nghị quyết 66/2013/QH13, Quốc hội giao Chính phủ trong quá trình đầu tư phải rà soát, thực hiện phân kỳ đầu tư các đoạn tuyến bảo đảm đáp ứng nhu cầu vận tải, khả năng cân đối nguồn lực, ưu tiên đầu tư trước các đoạn có nhu cầu cấp thiết, phát huy tiềm năng địa phương và tận dụng hợp lý các đoạn tuyến hiện có để nâng cao hiệu quả, tiết kiệm vốn đầu tư.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất mục tiêu đầu tư đường Hồ Chí Minh giai đoạn đến năm 2025 sẽ tiếp tục đầu tư hoàn thành các đoạn đang triển khai; cân đối bố trí nguồn lực để đầu tư 2 dự án thành phần đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận; đối với đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến chỉ chuẩn bị đầu tư, tận dụng QL32, QL21 để nối thông đường Hồ Chí Minh theo quy mô 2 làn xe.

Đồng thời, Chính phủ sẽ tập trung nguồn lực hoàn thành khoảng 287 km thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông đi trùng với đường Hồ Chí Minh.

"Đối với giai đoạn sau năm 2025, trên cơ sở nhu cầu, hiệu quả đầu tư, quy hoạch và khả năng cân đối nguồn lực của từng thời kỳ, Chính phủ sẽ đầu tư khoảng 634 km đường Hồ Chí Minh theo tiêu chuẩn cao tốc", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết.

Để đạt các mục tiêu trên, Chính phủ kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ triển khai hoàn thành dứt điểm việc đầu tư xây dựng các đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận để nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh theo quy mô 2 làn xe trong giai đoạn 2021 - 2025.

"Kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ triển khai cụ thể các dự án trong giai đoạn sau năm 2020 theo quy hoạch, phù hợp nhu cầu vận tải, khả năng cân đối nguồn lực và hiệu quả đầu tư, trong đó có đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói.

Quyết tâm thông toàn tuyến vào năm 2025

Trình bày báo cáo thẩm tra tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường (KHCN&MT) Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban KHCN&MT cơ bản nhất trí với Chính phủ và đánh giá cao việc Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh, bổ sung và xem xét việc tích hợp quy hoạch đường Hồ Chí Minh với các quy hoạch khác có liên quan.

Tuy nhiên, ông Huy cho rằng, quy hoạch chi tiết của đường Hồ Chí Minh cần nghiên cứu, điều chỉnh lại hướng tuyến và điểm khống chế tại một số đoạn đường gần khu vực biên giới, chú ý việc gắn kết giữa giao thông vận tải với phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Từ đó, Ủy ban KHCN&MT đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, tính toán kỹ lưỡng các số liệu này  đảm bảo sự chính xác trong việc cân đối bố trí nguồn vốn và chịu trách nhiệm về các số liệu báo cáo Quốc hội.

Ông Huy cho biết thêm, theo Tờ trình của Chính phủ, đoạn La Sơn - Túy Loan thực hiện theo hình thức BT gặp khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn TP.Đà Nẵng (từ khi khởi công dự án đến tháng 8/2018 chỉ bàn giao được 1,5 km/11 km) nên đoạn từ Hòa Liên - Túy Loan (dài khoảng 11km) đã phải chuyển đổi từ hình thức BT sang đầu tư công (tháng 9/2021). Ủy ban KHCN&MT đề nghị Chính phủ báo cáo rõ việc chuyển đổi hình thức đầu tư này có áp dụng theo quy định của Luật Đầu tư công hay không.

"Ủy ban KHCN&MT cũng cơ bản tán thành với nội dung đánh giá trong Tờ trình của Chính phủ về kết quả thực hiện các nhiệm vụ cụ thể mà Quốc hội giao Chính phủ và nhận thấy, Chính phủ đã nghiêm túc chỉ đạo các Bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có liên quan phối hợp thực hiện tương đối tốt các yêu cầu nêu trong Nghị quyết", ông Huy nói.

Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT cho rằng, Chính phủ cần tích cực chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, thanh quyết toán kịp thời, hoàn thành các dự án đang triển khai thực hiện dở dang, sớm đưa vào khai thác, sử dụng. Đối với các dự án còn lại, một số dự án trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, một số dự án khác đang được đề nghị chuyển đổi phương thức đầu tư. Theo đó, cần phân tích, đánh giá kỹ lưỡng, lựa chọn phương án đầu tư thiết thực, hiệu quả. Đồng thời, cần xem xét, cân đối, bố trí nguồn vốn thích hợp và quyết tâm hoàn thành các dự án thành phần, các đoạn còn lại trong giai đoạn 2022-2025.

Cụ thể, đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn trên địa bàn hai tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang có gần 700 hộ gia đình với gần 3.500 người dân tộc Mông sinh sống, thường xuyên bị các thế lực thù địch lợi dụng sự cả tin, trình độ dân trí hạn chế cũng như giao thông đi lại khó khăn, là điểm nóng về an ninh trật tự của tỉnh Tuyên Quang. Hoàn thành đoạn này sẽ rút ngắn được khoảng cách đường, góp phần kết nối các khu di tích quốc gia đặc biệt, xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và xây dựng nông thôn mới của khu vực này.

Dự án Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận thuộc địa bàn hai tỉnh Kiên Giang, Bạc Liêu cần đầu tư sớm dự án tạo điều kiện khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, đẩy mạnh phát triển KT-XH, xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm, giảm dần sự chênh lệch về phát triển xã hội giữa các khu vực, giữa đồng bào dân tộc Kinh và đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đối với đồng bào dân tộc Khơ-me trong khu vực; khi hoàn thành sẽ thúc đẩy phát triển KTXH của các tỉnh Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau và kết nối vùng Đồng bằng sông Cửu Long; góp phần giữ vững quốc phòng, an ninh khu vực biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

Đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến trên địa bàn các tỉnh Phú Thọ, Hòa Bình được xác định đầu tư theo hình thức BOT. Tuy nhiên, đoạn này đi song song với Quốc lộ 32 và Quốc lộ 21 hiện hữu nên phương án tài chính không khả thi để kêu gọi đầu tư; dự án này đi trùng với quy hoạch cao tốc phía Tây.

Về nguồn vốn, trong điều kiện ngân sách nhà nước khó khăn và phải dành nguồn lực cho các mục tiêu quan trọng khác, Ủy ban KHCN&MT đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, có phương án cân đối nguồn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và phạm vi vốn đầu tư công trung hạn bằng nguồn ngân sách nhà nước đã được phân bổ cho Bộ GTVT theo Nghị quyết số 29 năm 2021 của Quốc hội để hoàn thành 3 dự án thành phần nói trên, thực hiện việc nối thông toàn tuyến, góp phần hoàn thiện Dự án.

Cũng theo Ủy ban KHCN&MT, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ GTVT rà soát, cân đối lại kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ để bố trí đủ 4.450 tỷ đồng kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 triển khai 2 dự án thành phần đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận; tận dụng QL32 và QL21 để nối thông đường Hồ Chí Minh theo quy mô 2 làn xe.

Trên cơ sở đó, Ủy ban KHCN&MT đề nghị báo cáo, đánh giá, làm rõ việc cân đối nguồn vốn 4.450 tỷ đồng nêu trên, đồng thời cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ trong việc tận dụng Quốc lộ 32 và 21 để phát huy hiệu quả toàn tuyến đường Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, Ủy ban KHCN&MT đề nghị Chính phủ làm rõ quan điểm, mục tiêu, tiến độ triển khai đối với đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến thuộc quy hoạch được đầu tư với quy mô đường cao tốc 6 làn xe và hoàn thành trước năm 2030; nghiên cứu phương án chuẩn bị đầu tư đoạn tuyến này trong giai đoạn 2021 – 2025.