Ô nhiễm rác thải nhựa trên biển đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. (Ảnh Wired)

Sáng 18/5, Chương trình đối tác hành động Quốc gia về nhựa (NPAP - nền tảng đối tác đa phương, đa chủ thể được chính phủ thiết lập, chủ trì bởi Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã ra mắt Nhóm kỹ thuật mới nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xúc tác đầu tư đối với những giải pháp hiệu quả trong việc giảm thiểu rác thải nhựa và ô nhiễm nhựa tại Việt Nam.

Hợp tác với Đại sứ quán Na Uy tại Hà Nội và thương vụ Đại sứ quán Na Uy, cơ quan Innovation Norway, phiên họp đầu tiên của Nhóm kỹ thuật trên được tổ chức để thảo luận các công nghệ mới cho Hệ thống đặt cọc-hoàn trả (DRS).

Nhóm kỹ thật đổi mới sáng tạo và tài chính, do Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ Tài nguyên Môi trường) và Liên minh chấm dứt rác thải nhựa (AEPW) đồng chủ trì, với mong muốn: Tập hợp các cơ quan chính phủ, các tổ chức và doanh nghiệp trong và ngoài nước cùng chung tay thúc đẩy giải pháp sáng tạo giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế nhựa, cũng như khơi dòng tài chính bền vững mới.

DRS là hệ thống trong đó người tiêu dùng trả một khoản tiền đặt cọc nhỏ khi mua sản phẩm chai nhựa hoặc lon đồ uống. Phần tiền đặt cọc sẽ được hoàn khi họ mang gửi lại vỏ hộp tại điểm thu gom được chỉ định.

[Làm gì để loại ô nhiễm rác thải, trả lại môi trường xanh cho du lịch?]

Cơ chế trên khuyến khích người tiêu dùng hoàn trả các vỏ hộp đựng đã qua sử dụng để tái chế và tái sử dụng, giảm bớt sức ép cho các bãi chôn lấp rác, bảo vệ dòng sông và đại dương khỏi rác thải nhựa.

DRS hiệu suất cao có thể thúc đẩy đáng kể sự quay vòng của các loại hộp đựng nước giải khát như chai nhựa, lon nhôm với tỷ lệ thu hồi cao; vừa là phương thức tiếp cận chính giúp Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) được thực hiện bởi các doanh nghiệp - người sản xuất và sử dụng những vỏ lon này.

Phát biểu hại hội thảo, bà Mette Møglestue - Phó Đại sứ Na Uy tại Hà Nội, cho rằng Hệ thống đặt cọc-hoàn trả DRS đã được minh chứng là hệ thống thực hiện tốt nhất khi có thể thu gom và tái chế với tỷ lệ cao nhất các loại vỏ hộp đồ uống. DRS của Na Uy là một trong những mô hình hoạt động hiệu quả trên thế giới, gắn liền cùng cơ chế thực hiện EPR.

Nêu bật về mô hình hợp tác thành công của Na Uy giữa chính phủ - đơn vị nghiên cứu - doanh nghiệp, bà Møglestue nhấn mạnh: “Trong khuôn khổ hợp tác với Bộ Tài nguyên và Môi trường, cùng các đối tác liên quan như UNDP Việt Nam, chúng tôi đánh giá cao cơ hội chia sẻ câu chuyện thành công của Na Uy và các thông lệ quốc tế khác để hỗ trợ việc củng cố khung pháp lý của Việt Nam về EPR và DRS.”

Ảnh minh họa. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Ông Lê Ngọc Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cũng nhấn mạnh việc thành lập Nhóm đổi mới sáng tạo và tài chính là một phần trong kế hoạch hoạt động NPAP đã được thống nhất tại cuộc họp thường niên của Nhóm công tác Chương trình NPAP vào ngày 12/4/2023.

Thành viên của Nhóm kỹ thuật bao gồm: Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC), Dow Việt Nam, Unilever, An Phat Holdings, Tái chế Duy Tân, GreenHub, Startup Vietnam Foundation (SVF), Innovation Norway, UNDP, và Ngân hàng Thế giới. Nhóm kỹ thuật cũng đã thu hút sự tham gia của một số nhà đổi mới sáng tạo thuộc Chương trình “Thử thách sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa” do UNDP tổ chức như Galaxy Biotech...

Đây là Nhóm kỹ thuật đầu tiên sẽ ra mắt và hoạt động trong khuôn khổ Chương trình NPAP nhằm thúc đẩy đổi mới cách thức hoạt động của Chương trình cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn sau 2 năm triển khai tại Việt Nam.

“Sự kiện ra mắt Nhóm kỹ thuật này đánh dấu cách tiếp cận phù hợp với xu thế chung của Chương trình Đối tác hành động toàn cầu về nhựa, cũng như sẽ góp phần hỗ trợ và thúc đẩy các giải pháp sáng tạo xử lý rác thải nhựa và ô nhiễm nhựa tại Việt Nam thông qua vận động và huy động các nguồn hỗ trợ, tăng cường khả năng tiếp cận và chia sẻ công nghệ liên quan đến giảm thiểu ô nhiễm nhựa,” ông Tuấn nói.

Tham tán Thương mại của Đại sứ quán Na Uy tại Hà Nội, Giám đốc cơ quan Innovation Norway Arne-Kjetil Lian, đánh giá cao việc ra mắt Nhóm kỹ thuật về đổi mới sáng tạo và tài chính lần này, trong đó Innovation Norway sẽ là thành viên và cam kết đóng góp kiến thức, cũng như chuyên môn vào nhóm.

Để thực hiện thành công cơ chế EPR, theo ông Arne-Kjetil Lian, khối tư nhân có vai trò hết sức quan trọng với tư cách vừa là người thực thi chính sách vừa là nhà cung cấp các giải pháp kiến tạo. Trong đó, hệ thống DRS có thể thúc đẩy đáng kể tính tuần hoàn của vỏ đồ uống và cải thiện quy trình bao bì bền vững trong khi giúp thay đổi hành vi của người tiêu dùng.

“Ngoài ra, một hệ thống DRS hiệu quả sẽ giúp gia tăng tỷ lệ thu gom, từ đó hỗ trợ đạt được các mục tiêu tái chế tham vọng hơn và đảm bảo việc thực thi đầy đủ các nghĩa vụ EPR,” ông Arne-Kjetil Lian nhấn mạnh./.