Theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, chính sách kiểm soát thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử, gọi chung là thuốc lá thế hệ mới cần được ban hành khi có đầy đủ cơ sở khoa học và đảm bảo hài hòa các chủ thể liên quan.

Trong nhiều năm qua, dù Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo các bộ ngành sớm trình đề xuất hướng quản lý phù hợp, nhưng đến nay vẫn chưa thống nhất phương án.

Mới đây nhất, tại kỳ họp Quốc hội lần thứ 8 ngày 12/11, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh đây là vấn đề được dư luận, đồng bào, cử tri cả nước quan tâm.

"Tuy nhiên, còn nhiều quan điểm trái chiều, trong đó có ý kiến của các nhà quản lý, các nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp," ông Long phát biểu.

Các quan điểm trái chiều xung quanh chính sách đối với thuốc lá mới

Việc xuất hiện các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trên toàn cầu đã dẫn đến nhiều thách thức trong việc quản lý tại các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Quá trình đề xuất phương án quản lý từ Bộ Công Thương trong gần 10 năm qua cũng không ngừng thay đổi, từ quản lý cả thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử, hoặc chỉ quản lý thuốc lá nung nóng vì đây là sản phẩm gần nhất với định nghĩa của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, bên cạnh đề xuất cấm của Bộ Y tế.

Cũng tại kỳ họp Quốc hội ngày 11/11, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhắc lại quá trình đề xuất chính sách khi cơ quan này được Chính phủ giao chủ trì trước đây.

“Khi lấy ý kiến, nhiều bộ ngành đồng ý với đề án thí điểm quản lý của Bộ Công Thương, nhưng có bộ ngành, đặc biệt là Bộ Y tế phản đối,” ông Diên cho biết.

Về tác hại của thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử, hiện có nhiều ý kiến trong nước lẫn quốc tế.

Một chuyên gia y tế trong nước cho rằng “cứ cấm, không cần phải nghiên cứu, đánh giá” khi viện dẫn tính độc hại của các sản phẩm này dựa trên số liệu ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử chứa chất cấm từ thị trường lậu.

Ở góc nhìn khác, Tiến sỹ-Bác sỹ Nguyễn Minh Đức - Trường đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Mọi loại thuốc lá đều gây nghiện và độc hại, nhưng về cơ bản thuốc lá truyền thống, thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử không phải là ma túy.

Trước Quốc hội, ông Diên khẳng định “các vi phạm đối với thuốc lá truyền thống hay thuốc lá thế hệ mới hiện nay chủ yếu là do nhập lậu.”

Mặt khác, các chuyên gia cũng đánh giá vấn đề thẩm lậu thuốc lá thế hệ mới là do thiếu hành lang pháp lý quá lâu. Hệ lụy tất yếu là một loạt các vấn đề về chất lượng sản phẩm, ma túy trá hình trong thuốc lá điện tử...

Bộ Y tế cần đề xuất phương án quản lý phù hợp

Song song với nhận diện vấn đề tồn tại, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cũng yêu cầu Bộ Y tế cần phối hợp các cơ quan liên quan đưa ra giải pháp quản lý phù hợp.

"Thủ tướng đã nhiều lần chỉ đạo về vấn đề này, trong đó giao Bộ Y tế chủ trì phối hợp Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan có biện pháp phù hợp để tăng cường quản lý với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá khác để báo cáo Quốc hội. Đồng thời, Chính phủ giao Bộ Y tế nghiên cứu xây dựng đề án sửa đổi Luật Phòng chống tác hại thuốc lá," Phó Thủ tướng nêu rõ.

Theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, chính sách đối với lĩnh vực này không chỉ bao hàm thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử mà còn nhắm đến các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác trong tương lai.

Việc xây dựng chính sách cho mặt hàng này không chỉ do hai cơ quan tham mưu chính cho Chính phủ là Bộ Y tế và Bộ Tư pháp, mà còn cần sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan khác. Chia sẻ ý kiến trong hội thảo, ông Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội từng nhận định: Đây là một lĩnh vực rất rộng, nếu đánh giá tác động đến người tiêu dùng thì do Bộ Y tế, đánh giá đến vấn đề sản xuất là nhiệm vụ của Bộ Công Thương, đánh giá quản lý Nhà nước lại do Tổng cục Quản lý thị trường; ngoài ra còn liên quan đến Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính.

Bên cạnh đó còn có vai trò của Bộ Khoa học-Công nghệ trong việc đánh giá các yếu tố khoa học, kỹ thuật. Trong năm 2020, Bộ Khoa học-Công nghệ đã ban hành Bộ tiêu chuẩn quốc gia cho thuốc lá nung nóng, xác nhận thuốc lá nung nóng có chất nền (nguyên liệu) là thuốc lá và không xảy ra phản ứng cháy như thuốc lá điếu.

Đề cập đến việc có nên cấm tất cả các mặc hàng thuốc lá mới hay không, ông Tạ Văn Hạ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, cho rằng “cơ quan chức năng cần phải xem xét đủ luận chứng khoa học về mức độ tác hại của từng sản phẩm và so sánh với mức độ tác hại của thuốc lá truyền thống để có cơ sở ra quyết định.”

Ông Tạ Văn Hạ cũng đặt vấn đề về quyền lợi được tiếp cận sản phẩm giảm tác hại cho 12 triệu người đang hút thuốc lá mà rất nhiều người trong số họ không thể cai nghiện.

Nhiều chuyên gia khác thì cho rằng các lĩnh vực còn khoảng trống pháp lý nên được thực thi trên tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, lấy người dân, doanh nghiệp làm chủ thể.

Đồng thời cần quan tâm tiến độ ra chính sách, bởi thị trường chợ đen không từ bỏ cơ hội trục lợi từ những khoảng trống pháp lý này./.

Nguồn: Phó Thủ tướng Lê Thành Long: Còn nhiều quan điểm trái chiều về thuốc lá mới | Vietnam+ (VietnamPlus)