Hồ chứa Buôn Tua Srah (dung tích 520 triệu m3) có chức năng điều tiết hệ thống thủy điện bậc thang trên sông Srêpốk nhưng mực nước xuống thấp do nắng nóng kéo dài trong thời gian vừa qua. (Ảnh: Tuấn Anh/TTXVN)

Theo Công ty Thủy điện Buôn Kuốp (thuộc Tổng Công ty Phát điện 3, Tập đoàn Điện lực Việt Nam), đơn vị đang vận hành, điều tiết các hồ chứa thủy điện bậc thang là Buôn Tua Srah, Buôn Kuốp và Srêpốk 3 trên dòng sông Srêpốk với tổng công suất 586 MW.

Để ứng phó với tình trạng nắng nóng, mực nước trên các hồ hạ thấp, công ty đã chủ động, linh hoạt điều tiết nguồn nước, vừa đảm bảo sản xuất điện, vừa đáp ứng nhu cầu nước của vùng hạ du.

Đảm bảo sản xuất điện

Hồ chứa Buôn Tua Srah (dung tích 520 triệu m3) là hồ có chức năng điều tiết hệ thống thủy điện bậc thang trên sông Srêpốk. Từ đầu năm 2023, mực nước dâng của hồ chứa thấp hơn bình thường khoảng 1,3m, tương ứng với dung tích thiếu hụt khoảng 50 triệu m3.

Đỉnh điểm, từ cuối tháng Tư đến giữa tháng Năm, tình hình nắng nóng xảy ra trên diện rộng, lưu lượng nước về hồ suy giảm mạnh, có thời điểm về xấp xỉ mực nước chết (cao trình 465m).

Ông Nguyễn Văn Việt, Trưởng ca vận hành Nhà máy Thủy điện Buôn Tua Shar, cho biết trong giai đoạn nắng nóng kéo dài, nhu cầu cấp nước của vùng hạ du hồ Buôn Tua Shar tăng cao. Cùng với đó, yêu cầu huy động sản lượng điện của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia cũng tăng, gây áp lực lớn cho công tác vận hành.

Do đó, nhà máy phải linh động điều tiết nguồn nước về hạ du phù hợp với tình hình thực tế để vừa duy trì sản lượng điện của nhà máy, vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng nước của hạ du.

Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Buôn Kuốp Nguyễn Đức cho hay trong bối cảnh nắng nóng kéo dài, để đáp ứng nhu cầu cấp bách trước mắt của vùng hạ du, từ ngày 8/5, công ty phải khai thác phần dung tích nước chết của hồ chứa với lưu lượng 78 m3/s/15 giờ/ngày (trong một tuần) để phục vụ sản xuất, chống hạn cho người dân.

Đồng thời, đơn vị thống nhất với các địa phương trong vùng hạ du và Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia từ ngày 17/5/2023 cho đến cuối mùa hạn (dự kiến tháng Bảy), hồ chứa Buôn Tua Srah sẽ tiến hành điều chỉnh nước với lưu lượng xả tối thiểu 37 m3/giây trong vòng 12 giờ/ngày, tương ứng với hàng ngày khai thác tối thiểu một tổ máy.

Theo ông Nguyễn Đức, trong một tuần gần đây, trên địa bàn, mưa đã xuất hiện, lưu lượng nước về hồ đạt khoảng 70 m3/giây. Mực nước hồ lên cao hơn "mực nước chết" hơn 1m. Công ty sẽ căn cứ vào tình hình thực tế để nâng dần mực nước hồ lên mức tối thiểu theo quy trình vận hành liên hồ chứa nhằm duy trì tốt hoạt động sản xuất, cung ứng điện cho thị trường, đáp ứng sản xuất, chống hạn của hạ du khi có nhu cầu.

Đáp ứng nhu cầu nước của vùng hạ du

Vùng hạ du lưu vực sông Srêpốk có gần 2.000ha lúa nước vụ Hè thu thuộc huyện Lắk, Krông Ana (tỉnh Đắk Lắk) và huyện Krông Nô (tỉnh Đắk Nông) phụ thuộc vào nước điều tiết của thủy điện.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, năm 2023, khả năng ảnh hưởng của hiện tượng El Nino khiến dòng chảy thiếu hụt từ 15-25% trên các sông ở khu vực Tây Nguyên so với trung bình nhiều năm. Nguy cơ thiếu nước trong thời gian còn lại của mùa cạn có khả năng sẽ diễn ra nghiêm trọng.

Trước thực tế nắng nóng và dự báo tình hình thời tiết bất lợi, ngày 12/5, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã có văn bản đề nghị các đơn vị quản lý, vận hành hồ chứa trên sông Srêpốk tổ chức vận hành hiệu quả các hồ chứa nhằm giảm thiểu nguy cơ thiếu nước cấp cho hạ du lưu vực các tháng cuối của mùa hạn năm 2023.

[Nguy cơ thiếu nước nghiêm trọng, Bộ TN-MT đề nghị cấp bách điều tiết]

Cục Quản lý tài nguyên nước đề nghị các đơn vị khai thác hồ chứa tổ chức thực hiện và phối hợp chặt chẽ với cơ quan, đơn vị để triển khai các giải pháp cấp bách giảm thiểu nguy cơ thiếu nước cho hạ du.

Hồ Buôn Tua Srah lập kế hoạch vận hành để nâng dần mực nước theo nguyên tắc ưu tiên bảo đảm cho cấp nước, sinh hoạt và sản xuất của người dân vùng hạ du. Các hồ khác trên lưu vực, trong quá trình vận hành phối hợp điều tiết bổ sung nước cho hồ Srêpốk 4 nhằm cung cấp cho hạ du.

Theo ông Nguyễn Đức, Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Buôn Kuốp, để đảm bảo khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn nước trên lưu vực sông Srêpốk trong bối cảnh dự báo tình hình thời tiết diễn biến dị thường, đơn vị đã đề nghị chính quyền các địa phương vùng hạ du lập kế hoạch nhu cầu sử dụng nước cụ thể cho vụ Hè thu theo từng giai đoạn sử dụng nước, lưu lượng xả để công ty có tính toán khoa học và căn cứ vào diễn biến thực tế nhằm khai thác nguồn nước hiệu quả.

Mực nước hồ chứa Buôn Tua Srah xuống ở mức gần mực nước chết (cao trình 465m) do nắng nóng kéo dài trong thời gian vừa qua. (Ảnh: Tuấn Anh/TTXVN)

Trong trường hợp thời tiết diễn biến cực đoan, nắng nóng kéo dài gây khô hạn, công ty sẽ huy động phần dự trữ dung tích tối thiểu của hồ chứa để sẵn sàng ứng phó với tình huống cấp bách xảy ra.

Ông Nguyễn Đức cho biết thêm công ty đã đề nghị các địa phương cử một đơn vị làm đầu mối để phối hợp với đơn vị trong việc trao đổi thông tin, thống nhất kế hoạch khai thác hồ chứa theo yêu cầu từng giai đoạn và thực hiện các giải pháp chống hạn, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.

Bên cạnh đó, thông số vận hành hồ chứa cũng được đơn vị cập nhật trên địa chỉ website http://buonkuop.vn:2016/pclb/ để chính quyền các địa phương, tổ chức và nhân dân chủ động nắm thông tin, sử dụng nước phù hợp.

Theo Sở Công Thương tỉnh Đắk Lắk, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã khai thác hồ chứa đáp ứng được nhu cầu sử dụng nước ở các địa phương vùng hạ du.

Sở đề nghị thời gian tới, công ty tiếp tục khai thác hiệu quả nguồn nước, phối hợp với Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia vận hành, khai thác hồ chứa và các nhà máy thủy điện nhằm duy trì ổn định sản xuất và tích dần mực nước hồ, có dự phòng nhằm ứng phó khi xảy ra hạn hán, đảm bảo nguồn nước chống hạn, ổn định sản xuất và đời sống nhân dân phía hạ du lưu vực sông Srêpốk./.