Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai. (Nguồn: VTC)

Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho biết Ủy ban Giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam vừa công bố kết quả xét Giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 cho hai nhà khoa học nữ có thành tích xuất sắc trong trong hoạt động nghiên cứu, đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước.

Sau khi nghiên cứu các hồ sơ được đề cử, Ủy ban Giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam đã tổ chức cuộc họp xét chọn Giải thưởng Kovalevskaia năm 2021.

Kết quả, Ủy ban quyết định xét tặng giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 cho hai nhà khoa học nữ, gồm Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Hiệu trưởng trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) và Giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Minh Thủy - Giảng viên bộ môn công nghệ thực phẩm, khoa Nông nghiệp, trường Đại học Cần Thơ.

Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai (50 tuổi, quê Quảng Ngãi), tốt nghiệp ngành hóa học trường Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh (nay là trường Đại học Khoa học tự nhiên). 

Sau đó, bà lấy bằng tiến sỹ chuyên ngành hóa dược tại trường Đại học Y dược Toyama (Nhật Bản). Bà được công nhận Phó Giáo sư năm 2014 và sau đó là Giáo sư vào năm 2020.

Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai  đã chủ trì và hoàn thành 14 đề tài nghiên cứu khoa học các cấp, gồm: 10 đề tài cấp bộ, 4 đề tài cấp tỉnh. Trong đó, tiêu biểu là công trình nghiên cứu phân lập các hoạt chất từ nguồn cây cỏ Việt Nam định hướng tác dụng ức chế enzyme α-glucosidase, xanthine oxidase và tyrosinase. 

Đề tài đã phân lập và xác định cấu trúc của 228 hợp chất từ 19 mẫu dược liệu Việt Nam. Các hợp chất được phát hiện có tác dụng ức chế enzyme tyrosinase, xanthine oxidase hoặc α-glucosidase, góp phần định hướng cho việc phát triển thuốc mới điều trị bệnh đái tháo đường, gout và sạm nám da từ dược liệu trong nước.

[Khẳng định trí tuệ giới nữ trong phát triển khoa học, công nghệ]

Bên cạnh đó, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai cũng được biết đến với công trình nghiên cứu: Xây dựng quy trình chiết xuất cao định chuẩn từ củ Ngải bún (Boesenbergia pandurata) và đánh giá tác dụng dược lý theo định hướng sử dụng hỗ trợ điều trị bệnh viêm loét dạ dày. 

Đề tài đã nghiên cứu công nghệ chiết xuất cao giàu hợp chất pinostrobin (30.89 %) từ củ Ngải bún, có tác dụng điều trị bệnh viêm loét dạ dày thông qua cơ chế tiêu diệt vi khuẩn HP, giảm đau, tăng pH dịch vị, giảm số ổ loét, mức độ loét và ức chế sự viêm loét dạ dày. Hiện nhóm nghiên cứu đang hoàn thành chế phẩm hỗ trợ điều trị bệnh viêm loét dạ dày từ nguyên liệu này.

Với những thành tích nổi bật, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai đã đạt được Giải thưởng Quả cầu vàng năm 2017 và Giải thưởng Sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh năm 2019.

Giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Minh Thủy. (Nguồn: VTC)

Giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Minh Thủy (Giảng viên bộ môn công nghệ thực phẩm, khoa Nông nghiệp, Trường đại học Cần Thơ) sinh năm 1961, quê ở xã Long Điền, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang.

Năm 31 tuổi, bà được cấp bằng Thạc sỹ ngành công nghệ sau thu hoạch của Viện Kỹ thuật châu Á (Asian Institute of Technology - AIT), Thái Lan. Sau đó, bà trở thành nghiên cứu sinh ngành kỹ thuật khoa học sinh học của trường KU Leuven (Katholieke Universiteit Leuven), Vương quốc Bỉ và được cấp bằng Tiến sĩ vào năm 2007.

Bà Nguyễn Minh Thủy đã được công nhận chức danh Phó Giáo sư ngành công nghệ thực phẩm năm 2010 và là một trong ba nữ giáo sư liên ngành hóa học-công nghệ thực phẩm năm 2020. Thời gian qua, các nghiên cứu của Giáo sư Nguyễn Minh Thủy hướng tới các giải pháp, chiến lược nhằm giải quyết lâu dài vấn đề về tiêu thụ nông sản, hỗ trợ nông dân và ngành nông nghiệp khi gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, bệnh dịch.

Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Minh Thủy đã có hơn 150 bài báo (tiếng Việt và tiếng Anh) được công bố trong các tạp chí khoa học có phản biện trong nước (có chỉ số ISSN) và tạp chí quốc tế có uy tín (SCOPUS, Indexed ISI). Bà có 28 công trình khoa học được công bố ở các kỷ yếu trong nước và quốc tế; đã báo cáo 48 công trình/kết quả nghiên cứu tại các hội thảo khoa học chuyên ngành trong nước (16 công trình) và quốc tế (32 công trình).

Theo ban tổ chức, lễ trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 dự kiến tổ chức vào dịp kỷ niệm ngày Khoa học và công nghệ Việt Nam (tháng 5/2022) tại Hà Nội.

Trong lễ trao giải, Ủy ban Giải thưởng cũng trao học bổng Kovalevskaia năm 2022 cho 3 nữ sinh có thành tích suất sắc trong học tập của Trường Phổ thông trung học Chuyên Khoa học tự nhiên, Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, gồm: Đặng Minh Ngọc, sinh ngày 10/3/2004, Lớp 12A2 Toán; Nguyễn Hằng Linh, sinh ngày 25/1/2005, Lớp 11A2 Toán; Trần Quỳnh Trang, sinh ngày 3/12/2006, Lớp 10A1 Toán. Các em sẽ được nhận học bổng tương đương 500 USD.

Giải thưởng Kovalevskaia được mang tên nhà nữ toán học Nga lỗi lạc thế kỷ 19 - Sophia Kovalevskaia (1850-1891). Ở Việt Nam, từ năm 1985, Giải thưởng Kovalevskaia đã được các nhà khoa học nữ Việt Nam hưởng ứng, coi đó là nguồn động viên, cổ vũ chị em trên con đường nghiên cứu khoa học.

Tính đến năm 2020, Ủy ban Giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam đã xét chọn và trao giải thưởng cho 20 tập thể và 49 cá nhân nhà khoa học nữ có thành tích nghiên cứu khoa học tự nhiên xuất sắc và có ứng dụng nổi bật trong các lĩnh vực toán học, hóa học, sinh học, y tế, giáo dục, nông nghiệp.../.