Năm 2025, khi những dự án trọng điểm phía Nam đồng loạt được đẩy nhanh tiến độ, nguồn cung đá xây dựng tăng cao thì những khó khăn, bất cập trong hoạt động khai thác đá tại Đồng Nai đã lộ diện.

Cơ quan Trung ương, địa phương nhiều lần làm việc nhằm tháo gỡ những vướng mắc pháp lý, nâng công suất khai thác mỏ nhưng đến nay nhiều điểm nghẽn vẫn chưa được xử lý.

Đồng Nai được coi là "thủ phủ" đá của nước ta với 32 mỏ được cấp phép, trữ lượng còn lại khoảng 265 triệu m3, công suất khai thác theo thiết kế 22 triệu m3/năm.

Hiện ở khu vực phía Nam đang triển khai nhiều dự án trọng điểm, nhu cầu đá xây dựng rất lớn. Trên lý thuyết, nguồn cung đá Đồng Nai đủ cung cấp cho các dự án, song thực tế tình trạng mất cân đối cung cầu đang diễn ra.

Mỏ đá Tân Cang 7 và mỏ Tân Cang 9, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai có diện tích hơn 75ha, hầu hết diện tích đất này là do doanh nghiệp mua lại của người dân.

Đến nay, trong phạm vi 75ha, chủ mỏ đã bồi thường đầy đủ, tất cả người dân đã rời đi, bàn giao đất cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện 2 mỏ vẫn còn gần 30ha đất chưa hoàn thành thủ tục đất đai để khai thác mỏ.

Nguyên nhân do giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã hết hạn, một số diện tích đất doanh nghiệp mua của người dân nhưng diện tích này chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Ngoài ra, mỏ đá Tân Cang 9, doanh nghiệp nhận chuyển nhượng từ một chủ đầu tư khác, đến nay thủ tục chấm dứt hoạt động của chủ đầu tư cũ vẫn chưa hoàn thành, doanh nghiệp chưa được cấp chủ trương đầu tư mới.

Ông Lê Đức Phát, Giám đốc mỏ đá Tân Cang 7 và Tân Cang 9 cho biết, nguồn đá tại mỏ Tân Cang 7 và Tân Cang 9 còn rất lớn, doanh nghiệp có đầy đủ máy móc, nhân lực để đẩy mạnh khai thác.

Thời gian qua, nhiều chủ đầu tư, nhà thầu liên hệ với mỏ để mua đá xây dựng, tuy nhiên, do vướng mắc pháp lý nên mỏ Tân Cang 7, Tân Cang 9 chỉ khai thác được khoảng 30% công suất, nguồn đá cung cấp cho các dự án không đáp ứng đủ nhu cầu.

Theo ông Phạm Thái Hợp, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng Biên Hòa (chủ đầu tư mỏ đá Tân Cang 1), mỏ đá Tân Cang 1 có diện tích hơn 100 ha, đến nay còn hơn 20 ha chưa được thuê đất.

Nguyên nhân là do kế hoạch sử dụng đất của địa phương chưa được phê duyệt, vướng mắc trong chuyển nhượng đất với người dân. Do vướng thủ tục pháp lý nên đến nay mỏ đá Tân Cang 1 (thành phố Biên Hòa) vẫn chưa thể nâng công suất thêm 50% theo cơ chế đặc thù để cung cấp vật liệu cho Dự án cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu.

Về giấy phép, mỏ đá Tân Cang 1 chưa được cấp phép khai thác đất và phong hóa ở tầng phủ để cung cấp vật liệu san lấp cho dự án trọng điểm.

Tại những cuộc làm việc gần đây giữa các mỏ đá và ngành chức năng, doanh nghiệp khai thác đá cho rằng, các công trình trọng điểm ở phía Nam đang đẩy mạnh thi công, tuy nhiên do thiếu đá nên dự án có nguy cơ chậm tiến độ.

Doanh nghiệp kiến nghị ngành chức năng chấp thuận cho phép doanh nghiệp được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất mà không phải xác minh lại nguồn gốc thửa đất; nhanh chóng xử lý giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã hết hạn.

Cho phép doanh nghiệp vừa khai thác theo công suất được cấp, vừa hoàn thiện thủ tục pháp lý.Theo đại diện Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam, hiện nguồn cung đá chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu tại sân bay Long Thành.

Trong tháng 2/2025, các nhà thầu tại sân bay Long Thành cần hơn 540.000m3 đá, nhưng chỉ đưa về công trường được hơn 280.000m3; tháng 3/2025, nhà thầu cần gần 770.000m3, chỉ đưa về công trường được khoảng 350.000m3.

Từ nay đến tháng 6/2025, sân bay Long Thành cần gần 2 triệu m3 đá. Việc đảm bảo khối lượng đá trong từng tháng có ý nghĩa rất quan trọng để dự án có thể hoàn thành vào cuối năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Nai, đến đầu năm 2025 trên địa bàn Đồng Nai có 26 mỏ đá vướng mắc thủ tục pháp lý, 5 mỏ có giấy phép hết hạn khai thác.

Vướng mắc lớn nhất tại các mỏ đá ở Đồng Nai là thủ tục đất đai. Nguyên nhân do doanh nghiệp khai thác đá chỉ mới ký hợp đồng cho thuê đất một phần diện tích, phần diện tích còn lại mặc dù doanh nghiệp đã thỏa thuận bồi thường với người dân nhưng chưa hoàn thành thủ tục đất đai để được thuê đất sử dụng vào mục đích khai thác khoáng sản.

Điều này khiến năng lực sản xuất thực tế của các mỏ bị sụt giảm.Đặc biệt, do vướng mắc về pháp lý nên từ nay đến cuối năm 2025 cụm mỏ đá Tân Cang- cụm mỏ lớn nhất Đồng Nai với chất lượng đá tốt và nguồn cung cấp chính cho sân bay Long Thành và cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu chỉ có thể khai thác được gần 2 triệu m3 đá.

Trong khi nhu cầu tại 2 dự án này là hơn 6,4 triệu m3 đá. Nếu tháo gỡ được những vướng mắc về pháp lý, từ nay đến cuối năm 2025, các mỏ đá tại Đồng Nai có thể khai thác được gần 10 triệu m3 đá, đủ cung cấp cho các dự án trọng điểm phía Nam.

Cùng với đó, theo Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai, thời gian qua Đồng Nai đã nhiều lần làm việc với cơ quan Trung ương, các chủ mỏ, thành lập 2 tổ công tác để tháo gỡ những vướng mắc liên quan đến vật liệu xây dựng phục vụ dự án trọng điểm.

Đến nay, vấn đề đất đắp phục vụ cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu và đường Vành đai 3-Thành phố Hồ Chí Minh đã được tỉnh giải quyết.

Về đá xây dựng, ngày 10/4, Đồng Nai có báo cáo gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường về những khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc cung ứng vật liệu xây dựng phục vụ dự án trọng điểm phía Nam.

Tỉnh đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường có hướng dẫn cụ thể nhiều nội dung liên quan đến thủ tục đất đai đối với đá xây dựng; khai thác khoáng sản đi kèm; thông mỏ khai thác; đóng cửa mỏ.

Về thủ tục đất đai, Đồng Nai đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn chi tiết, cụ thể với những trường hợp đất của gia đình chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng chủ mỏ đá đã nhận chuyển nhượng đất; chủ mỏ đá nhận chuyển nhượng một phần thửa đất của người dân; hoán đổi phần đất giáp ranh giữa các mỏ.

Trước đó, tháng 3 vừa qua, tỉnh Đồng Nai có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ bổ sung sân bay Long Thành vào danh mục dự án hưởng cơ chế đặc thù, làm cơ sở để tỉnh nâng công suất khai thác tại các mỏ đá lên 50%./.

Nguồn: Khó khăn khai thác đá phục vụ dự án trọng điểm | Vietnam+ (VietnamPlus)