Sau 2 lần trình và được UBND TP Hà Nội yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung, đơn vị tư vấn xây dựng đề án thu phí phương tiện cơ giới vào nội đô để giảm ùn tắc giao thông vừa bổ sung, hoàn thiện, báo cáo Sở GTVT Hà Nội.

Theo đề án, từ nay đến năm 2025, TP Hà Nội sẽ lập gần 100 trạm thu phí tại các tuyến đường hướng tâm, cửa ngõ để thu phí ô tô vào nội đô.

Dự kiến, việc thu phí ô tô vào nội đô sẽ được thực hiện trong năm 2024, mức cao nhất 100.000 đồng mỗi xe.

Khung phí này được tính toán làm căn cứ để xây dựng dự án đầu tư công nghệ thu phí và thành phố sẽ căn cứ vào thực tế để điều chỉnh mức thu phí chính xác ở từng giai đoạn.

Đề án thu phí ô tô vào nội thành Hà Nội mới luôn thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân và dư luận.

Thu phí tối thiểu 50.000 đồng/lượt xe

Theo đó, khu vực được xác định để lập trạm thu phí vào nội đô là từ đường vành đai 3 trở vào.

Cụ thể, phạm vi thu phí giới hạn bởi các đường: vành đai 3 - cầu Thanh Trì - Pháp Vân - Mai Dịch - Phạm Văn Đồng - trục tây Thăng Long - Võ Chí Công - cầu Nhật Tân - Hoàng Sa - Trường Sa - Lý Sơn - Nguyễn Văn Linh và khép kín vào vành đai 3.

Đối tượng thu phí là ôtô di chuyển từ bên ngoài vành đai 3 vào trong khu vực có nguy cơ ùn tắc giao thông. Xe ưu tiên theo quy định hiện hành, xe công an, quân đội, xe cứu thương, xe cứu hỏa; xe công vụ; xe buýt công cộng... thuộc nhóm được miễn thu phí.

Nhóm xe được giảm phí gồm ôtô của các doanh nghiệp công ích, ôtô kinh doanh vận tải hành khách và vận tải nội bộ từ 10 chỗ trở lên (bao gồm cả lái xe); ôtô kinh doanh vận tải hàng hóa; ôtô từ 9 chỗ trở xuống của hộ gia đình trong khu vực thu phí; ôtô của cơ quan công sở trong khu vực thu phí.

Mức thu phí được xác định tối thiểu 50.000 đồng và tối đa 100.000 đồng/lượt xe. Thời gian áp dụng thu phí xe vào nội đô là 5h-21h. Tổng mức đầu tư cho việc lập hệ thống trạm thu phí vào nội đô dự tính khoảng 2.600 tỷ đồng.

Theo lộ trình, từ nay đến năm 2023, Sở GTVT Hà Nội và các đơn vị có liên quan sẽ khảo sát, xây dựng lắp đặt các trạm thu phí. Thời gian dự kiến bắt đầu thu phí xe vào nội đô là trong năm 2024.

Nếu đề án được HĐND Hà Nội thông qua và UBND thành phố trình báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm nay, Hà Nội có thể thí điểm vào năm 2024 và chính thức áp dụng từ năm 2025. Lộ trình này phù hợp với quy định hiện hành.

Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Hà Nội (Tramoc) kiến nghị giữ nguyên lộ trình thí điểm thu phí là vào năm 2024 và đề xuất 3 giai đoạn.

Giai đoạn thí điểm (năm 2024-2025), Hà Nội sẽ thu phí tại một số trục chính bằng cách bố trí 15 trạm thu tại 9 vị trí trên các trục đường nội đô có lưu lượng lớn, nguy cơ ùn tắc giao thông. Sau khi thí điểm có hiệu quả, vùng thu phí sẽ được mở rộng.

Giai đoạn 2 (năm 2026-2030), đơn vị đề xuất mở rộng vùng thu phí ra bờ nam sông Hồng. Khu vực này được giới hạn bởi các đường vành đai 3 - cầu Thanh Trì - Pháp Vân - Mai Dịch - Phạm Văn Đồng - cầu Thăng Long - Âu Cơ - Nghi Tàm - Yên Phụ - Trần Nhật Duật - vành đai 3.

Giai đoạn 3 (sau năm 2031), vùng thu phí mở rộng ra bờ bắc sông Hồng. Khu vực này được giới hạn bởi các đường Nguyễn Văn Linh - Trường Sa - Hoàng Sa - Võ Văn Kiệt - cầu Thăng Long - Âu Cơ - Nghi Tàm - Yên Phụ - Trần Nhật Duật - vành đai 3.

"Điểm mặt" nguyên nhân ùn tắc giao thông

Ngay sau khi đề án TP Hà Nội sẽ lập gần 100 trạm thu phí tại các tuyến đường hướng tâm, cửa ngõ để thu phí ô tô vào nội đô, báo Pháp luật Việt Nam ghi nhận nhiều ý kiến từ phía người dân cho biết, nguyên nhân Hà Nội xảy ra tình trạng tắc đường là từ nhiều phía, và việc ô tô di chuyển ngoài đường là một nguyên nhân.

Tuy nhiên, do hệ thống giao thông công cộng hiện nay của Hà Nội chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại. Nhiều ý kiến của người dân cho rằng, thay vì thu phí thành phố cần tập trung phát triển giao thông công cộng.

Chia sẻ ý kiến về việc lập trạm thu phí vào nội đô, anh Nguyễn Văn Quảng, một tài xế chạy xe dịch vụ cho biết, nếu người dân đã có xe và xác định mua xe ô tô thì cũng như xăng tăng giá lên hơn 30.000 đồng/lít thì có việc vẫn phải đi. Cho nên dù có thu phí cao hay thấp thì cũng khó ngăn được phương tiện vào nội đô.

“Bản thân làm nghề chạy xe dịch vụ, thì tiền phí sẽ đánh vào người sử dụng dịch vụ, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân sử dụng, rồi có người sẽ nhờ người trong nội đô đứng tên để giảm bớt chi phí, mình có nghe là các xe ở trong nội đô sẽ được giảm phí, nói chung nó sẽ xảy ra nhiều vấn đề kèm theo đó", anh  Quảng nói.

Có rất nhiều tài xế chỉ ra, việc thu phí các phương tiện vào nội đô còn quá nhiều bất cập, chưa chắc có thể giảm ùn tắc trong nội đô, thậm chí việc thu phí sẽ khiến người dân chuyển vào trong nội đô sống nhiều hơn, khiến không gian càng chật chội hơn.

“Để làm giảm ùn tắc giao thông thì không cần thiết phải thu phí vào nội đô, bạn không thể vì tiếc 50 nghìn mà có việc không đi, thay vì việc đó, các cơ quan ban ngành cần đầu tự hạ tầng, xây dựng hệ thống giao thông công cộng phục vụ đi lại của người dân, luôn đảm bảo quyền lợi cho người dân", anh Lê Đình  Bảo (Bắc Từ Liêm) chia sẻ.

Luật sư Đặng Xuân Cường (thuộc Công ty TAT Law firm, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) bày tỏ, có thể nói trong những ngày qua, đề án “Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường” phải khẳng định, đây là nỗ lực của TP Hà Nội trong việc tìm kiếm các giải pháp chống ùn tắc đang ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Tuy nhiên, để nhận định đề án nêu trên có khả thi hay không thì phải “điểm mặt” các nguyên nhân khiến giao thông khu vực nội đô bị ùn tắc.

Đặc biệt cần phải đặt ra câu hỏi rằng liệu ô tô lưu thông trong nội đô có phải là nguyên nhân cơ bản khiến giao thông nội đô ùn tắc hay không. Thực tế thì các nguyên nhân gây ùn tắc giao thông nôi đô có thể kể đến gồm:

“Một là, hệ thống giao thông công cộng ở Hà Nội hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân khi giao thông công cộng vừa thiếu lại vừa yếu.

Hai là, ý thức người tham gia giao thông còn nhiều hạn chế

Ba là, trong nội thành Hà Nội quy hoạch chưa đồng bộ và gây xung đột cho các vấn đề khác, nhất là giao thông.

Nhiều tuyến đường dày đặc khu chung cư, nhà cao tầng khiến giao thông quá tải nghiêm trọng. Dễ thấy nhất là trên các tuyến đường Lê Văn Lương, Nguyễn Trãi và khu đô thị Linh Đàm… ngày nào tắc đường cũng diễn ra.

"Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác dẫn tới vấn đề ùn tắc giao thông nội đô. Và việc giảm ùn tắc chỉ có thể hiệu quả khi nhà quản lý xác định rõ và giải quyết đồng bộ các nguyên nhân đó”, luật sư Đặng Xuân Cương cho biết.

“Tựu chung lại, với số lượng ô tô chỉ là 15% trên tổng số phương tiện cá nhân tham gia giao thông nội đô thì nếu cho rằng ô tô là nguyên nhân gây ra ùn tắc sẽ là không thỏa đáng.

Trong khi phí vào nội đô lại thu của phương tiện là ô tô thì rõ ràng xác định đối tượng chịu phí như vậy là chưa chính xác và từ đó sẽ khó tạo ra được sự đồng thuận từ phía người dân. Và khi không tạo được sự đồng thuận từ phía người dân thì đề án sẽ có tính khả thi không cao”, luật sư Cường nhấn mạnh.

Còn theo ông Khúc Hữu Thanh Hải, Giám đốc Công ty vận tải Đất Cảng chia sẻ, nếu việc thu phí ô tô vào nội đô mà giảm được tình trạng ùn tắc giao thông thì bản thân tôi, cũng như Doanh nghiệp của tôi luôn ủng hộ.

Tuy nhiên, trước tiên muốn làm được điều đó, thì cơ quan ban ngành phải đảm bảo quyền lợi của người dân, căn bản trước hết là hệ thống giao thông công cộng phải tốt để phục vụ đi lại thuận lợi cho người dân trước nhất, vì muốn làm điều gì thì căn bản phải lấy lợi ích của người dân lên hàng đầu.

“Còn việc thu phí vào nội đô thì không ảnh hưởng nhiều đến doanh nghiệp của tôi. Nếu giải quyết được tình trạng ùn tắc giao thông của Hà Nội, tôi luôn ủng hộ việc đó”, ông Khúc Hữu Thanh Hải nói.

Thật quá sớm để nói rằng, liệu có thêm một "thí điểm thất bại" nào nữa hay không, việc đấy hãy để thời gian trả lời.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra nếu như đề án thu phí không khả thi thì ai chịu trách nhiệm? Vì tổng mức đầu tư cho việc lập hệ thống trạm thu phí vào nội đô dự tính là khoảng 2.600 tỷ đồng.