Chậm, hủy chuyến bay vẫn là bài toán đau đầu với toàn ngành hàng không trong thời gian qua. Vì thế, ngoài sự nỗ lực của các hãng bay, cơ quan quản lý Nhà nước cần sớm có giải pháp tổng thể để khắc phục triệt để tình trạng này.

Không thể đạt tỷ lệ bay đúng giờ 100%

Đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, các hãng hàng không và nhiều chuyên gia thừa nhận, để đạt được tỷ lệ bay đúng giờ 100% là điều gần như là không thể bởi trong hoạt động khai thác của ngành hàng không, mọi chuyến bay đều chịu ảnh hưởng nhiều yếu tố chủ quan và khách quan.

Dẫn chứng, số liệu tổng hợp của Cục Hàng không về tình hình khai thác các chuyến bay đúng giờ, chậm, hủy chuyến của các hãng hàng không Việt Nam trong năm 2022 cho thấy các hãng hàng không Việt Nam đã khai thác 312.841 chuyến bay. Số chuyến bay cất cánh đúng giờ (OTP-On Time Performance) của toàn ngành hàng không trong năm qua đạt 280.581 chuyến bay, chiếm 89,7% tổng số chuyến bay.

Tuy chỉ số OTP chỉ giảm 5 điểm phần trăm so với năm 2021 nhưng đây là con số khá khả quan trong điều kiện số chuyến bay tăng mạnh, thị trường hàng không nội địa Việt Nam phục hồi nhanh nhất thế giới.

Trong đó, Vietnam Airlines dẫn đầu về số chuyến bay khai thác với 115.987 chuyến; Vietjet Air 115.349 chuyến; Bamboo Airways 51.959 chuyến; Pacific Airlines 16.567 chuyến; VASCO 8.084 chuyến; Vietravel Airlines 4.895 chuyến.

Cùng với đó, tỷ lệ chậm chuyến của toàn ngành là 10,3% (32.260 chuyến bay). Cụ thể, tàu bay về muộn là nguyên chính dẫn đến tình trạng chuyến bay cất cánh trễ giờ với tỷ trọng 67,7%. Ngoài ra, ngành hàng không ghi nhận sự tiến bộ khi tỷ lệ chuyến bay bị hủy là 0,4%, giảm 1,5 điểm so với cùng kỳ.

Chỉ ra nguyên nhân chậm, hủy chuyến, phía Cục Hàng không cho rằng ngoài năng lực quản lý, vận hành, tình trạng tàu bay, các yếu tố như giới hạn về hạ tầng sân bay, dịch vụ mặt đất, quản lý không lưu, thời tiết (mưa giông, bão...) và những tình huống bất thường khác (sức khoẻ hành khách,..) đều có thể tác động đến hoạt động mỗi chuyến bay.

[Hãng bay giảm tối đa chậm hủy chuyến, bố trí bay đêm dịp Tết]

Ông Nguyễn Thiện Tống, chuyên gia hàng không, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Kỹ thuật hàng không, trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng khi có chuyến bay bị chậm sẽ kéo theo nhiều chuyến khác sau đó chậm theo.

“Điều đáng lo ngại nhất là khi tình trạng chậm, hủy chuyến bay xảy ra không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến một bộ phận hành khách đi trên chuyến bay đó mà kéo theo hàng loạt những vấn đề về an ninh, an toàn hàng không, về chất lượng dịch vụ ở sân bay, về chi phí thiệt hại của chính hãng hàng không,” ông Tống đánh giá.

Theo ông Trần Thọ Đạt, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân, cùng với sự khởi sắc nhanh chóng của số chuyến bay thực hiện thành công, tỷ lệ bay đúng giờ của các hãng bay đều sụt giảm mạnh, tại một số thời điểm có hiện tượng ùn tắc do quá tải, đặc biệt tại Tân Sơn Nhất và Nội Bài.

“Kể cả trước khi có đại dịch COVID-19, hạ tầng sân bay đã luôn ở tình trạng quá tải, chất lượng phục vụ thấp. Với sự phục hồi hàng không mới ở giai đoạn bắt đầu đã có những dấu hiệu cảnh báo hiện tượng quá tải hạ tầng sân bay sẽ sớm trở lại nên cần triển khai ngay các biện pháp trước mắt và lâu dài để giải quyết bài toán này,” ông Đạt chia sẻ.

Bên cạnh đó, các chuyên gia giao thông cũng cho rằng, số lượng hãng hàng không tham gia thị trường, quy mô đội tàu bay của các hãng hàng không... cũng cần phải bảo đảm phù hợp với hạ tầng, nguồn nhân lực đặc thù và năng lực giám sát an toàn hàng không để giảm thiểu chậm hủy chuyến.

“Không thể cứ ngồi yên mà chấp nhận”

Đại diện Vietnam Airlines khẳng định, chỉ số OTP là thước đo, là vấn đề sống còn với các hãng hàng không. Hành khách cảm thấy việc bay đúng giờ là đặc biệt quan trọng và có xu hướng tiếp tục chọn hãng bay có chỉ số OTP cao. Một hãng hàng không có chỉ số OTP cao cho thấy họ ưu tiên hành khách hơn lợi nhuận và phải tìm mọi cách để đảm bảo an toàn, giá hợp lý và đúng giờ. Không hãng bay nào muốn mất uy tín với khách.

“Đối với một hãng bay, việc chậm chuyến là sự việc không mong muốn bởi sẽ vừa ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ hành khách, vừa gây tốn kém chi phí do các máy phải bay lòng vòng trên trời (trung bình mỗi phút bay mất khoảng 2 triệu đồng tiền xăng, nay giá nhiên liệu tăng khiến chi phí gấp đôi), tiêu tốn nguồn lực chờ đợi... và chi phí này rất lớn nếu tính theo số giờ/phút mà Vietnam Airlines cũng như các hãng khác đang gánh chịu. Vì thế, các hãng đều cố gắng bay đúng giờ và hạn chế thấp nhất chậm hủy chuyến,” đại diện Vietnam Airlines nói.

Hành khách xếp hàng dài làm thủ tục vào khu vực kiểm tra an ninh. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Về vấn đề này, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Đinh Việt Thắng cho biết khi khách đi máy bay đông lên, hạ tầng hạn chế, việc ùn tắc, chậm huỷ chuyến là khó tránh khỏi. Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là chúng ta cứ ngồi yên chấp nhận. Nếu chúng ta áp dụng triệt để các giải pháp mà chất lượng dịch vụ vẫn giảm, chuyến bay chậm huỷ vẫn nhiều thì cũng phải cắt giảm số chuyến bay.

[Tín hiệu phục hồi, tăng trưởng ấn tượng của hàng không Việt sau Tết]

Khắc phục tình trạng chậm, huỷ chuyến bay, Bộ Giao thông Vận tải vừa yêu cầu Cục Hàng không điều phối slot chặt chẽ, từ việc giám sát, quản lý sử dụng slot của các hãng hàng không… đặc biệt tại các sân bay xảy ra tình trạng quá tải như Nội Bài và Tân Sơn Nhất, nhằm tránh ùn tắc trong các khung giờ cao điểm.

Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam xây dựng kế hoạch khai thác, dây chuyền phục vụ hành khách phù hợp với điều kiện hạ tầng, cơ sở vật chất của các cảng hàng không, đáp ứng được nhu cầu khi lượng hành khách tăng; Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam tăng cường việc ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến về công tác điều hành bay, nghiên cứu rút ngắn phân cách bay tối thiểu từ 5 dăm xuống 3 dặm, nghiên cứu các phương thức bay, phương thức tiếp cận...

Các hãng hàng không Việt Nam được yêu cầu thực hiện nghiêm slot đã được xác nhận theo đúng quy định, cũng như tăng cường xây dựng kế hoạch bay vào khung giờ thấp điểm, ban đêm; tuân thủ tuyệt đối các quy định an ninh, an toàn hoạt động vận tải hàng không đồng thời thực hiện mọi giải pháp nhằm giảm tình trạng chậm, hủy chuyến, nâng cao chất lượng dịch vụ, khắc phục triệt để tình trạng chậm, hủy chuyến vì lý do chủ quan./.