Bây giờ là tháng Giêng - mùa của đi chùa cúng bái, cầu xin, mùa của dâng sao, giải hạn.

Từ bao đời nay, cứ vào khoảng thời gian này, khắp nơi trên đất nước Việt Nam, đến đền, chùa, miếu mạo nào cũng thấy cảnh khói hương nghi ngút, nườm nượp biển người chen lấn, xô đẩy, xì xụp khấn vái… Nhìn mặt ai cũng thấy căng thẳng, lo âu, sợ hãi. Thật khó tìm được chút thanh tịnh chốn thiền môn. Năm nay, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, thực hiện chỉ thị của Chính phủ, hầu hết các đình, chùa ở những thành phố lớn đều đóng cửa. Nhiều người không đến được cửa Phật để lễ bái, cầu xin. Nỗi sợ hãi, căng thẳng, lo âu vì thế lại căng tăng. Những người sao xấu chiếu mệnh lại càng lo lắng đến mất ăn mất ngủ. Nhà báo Hoàng Anh Sướng, người có bề dày nghiên cứu về tâm linh, đạo Phật nhiều năm nay, đã có cuộc trò chuyện với phóng viên xoay quanh vấn đề này.

1. Dâng sao giải hạn bắt nguồn từ đạo Giáo Trung Quốc, không phải từ đạo Phật. Đức Phật cũng chưa hề dạy các đệ tử về dâng sao, giải hạn

P.V: Thưa nhà báo Hoàng Anh Sướng! Đầu năm đi lễ chùa cầu nguyện và cúng dâng sao giải hạn là một tập tục tồn tại đã từ lâu và ngày càng phát triển tại Việt Nam. Đặc biệt là vào những ngày cận rằm tháng Giêng, người người, nhà nhà hoặc rước thầy về làm lễ tại gia, hoặc chen chân đến các đền, chùa thiêng để đăng kí làm lễ dâng sao giải hạn, cầu xin các đấng thần linh che chở, mang nhiều điều tốt lành, bớt các rủi ro, tai nạn... Phong tục này có từ bao giờ? Và bắt nguồn từ đâu, thưa anh?!

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Tục dâng sao giải hạn đã tồn tại lâu đời trong dân gian cả ngàn năm. Nó bắt nguồn từ đạo Giáo của Trung Quốc. Song khi du nhập vào nước ta, nó sớm ăn sâu bám rễ trong đời sống tâm linh người Việt.

Người Á Đông quan niệm rằng: tùy theo sự vận chuyển của ngũ hành, tùy theo từng năm mà mỗi người sẽ có một vì sao chiếu mệnh. Có tất cả 9 vì sao chia nhau cai quản con người và tám niên hạn. Chín vì sao đó là: La Hầu, Thổ Tú, Thủy Diệu, Thái Bạch, Thái Âm, Thái Dương, Kế Đô, Mộc Đức, Vân Hớn. Tám niên hạn là: Huỳnh Tuyền, Tam Kheo, Ngũ Mộ, Thiên Tinh, Toán Tận, Thiên La, Đại Võng, Diêm Vương. Trong 9 ngôi sao này, có sao tốt, sao xấu. Năm nào bị sao xấu chiếu mệnh, con người sẽ gặp phải nhiều chuyện không may như ốm đau, bệnh tật, tai nạn, làm ăn thua lỗ, mất tiền, mất của… Dân gian gọi là vận hạn. Sao xấu nhất, mang đến vận hạn nặng nhất là “Nam La Hầu, nữ Kế Đô”. Trái lại, năm nào gặp sao tốt thì sức khỏe dồi dào, công danh thăng tiến, làm ăn phát đạt, gia đình ấm êm, hạnh phúc.

Theo tín ngưỡng dân gian thì 9 ngôi sao chiếu mệnh trên chỉ xuất hiện vào những ngày nhất định trong tháng. Ví như sao Thái Dương xuất hiện vào ngày 27 (âm lịch) hàng tháng. Sao Thái Âm xuất hiện ngày 26. Sao Mộc Đức ngày 25. Sao Vân Hán ngày 29. Sao Thổ Tú ngày 19. Sao Thái Bạch ngày 15. Sao Thủy Diệu ngày 21. Sao La Hầu ngày mồng 8. Và sao Kế Đô ngày 18.

Lễ nghênh, tiễn các sao vì thế sẽ được tiến hành vào đúng những ngày đó. Mặc dầu vậy, vào ngày rằm tháng Giêng, dù sao tốt hay xấu chiếu mệnh, người ta vẫn sắm sanh đầy đủ lễ vật rồi rước thầy làm lễ tại nhà hoặc tại chùa với mục đích cầu xin thần sao phù hộ độ trì cho thân chủ và gia đình, con cháu điều lành mang đến, điều dữ mang đi, thân tâm an thái, công việc hanh thông, sự nghiệp thuận buồm xuôi gió, an khang và thịnh vượng.

P.V: Như vậy, tục dâng sao giải hạn bắt nguồn từ Đạo Giáo của Trung Quốc chứ không phải từ đạo Phật. Vậy tại sao nhiều năm nay, rất nhiều ngôi chùa ở Việt Nam lại tổ chức rầm rộ nghi thức này?

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Đạo Phật khi du nhập đến từng quốc gia sẽ hòa nhập với văn hóa bản địa của từng vùng miền sao cho phù hợp nhất. Việt Nam cũng vậy. Do ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Trung Hoa, trong đó có đạo Giáo, đạo Nho mà cả ngàn năm trước, đại đa số người dân Việt đã làm lễ cúng sao tại nhà. Đến thời Pháp thuộc, nghi lễ này bị cấm đoán nên người dân đã đến chùa nhờ các thầy tu cúng. Trong Phật giáo có lễ cầu an, cầu phúc cho dân đầu năm nên các vị tu sĩ đã kết hợp, gọi là tùy duyên hóa độ, tùy theo niềm tin của đa số quần chúng mà tổ chức các buổi lễ theo đúng nghi thức thuần túy Phật giáo, để hóa độ chúng sinh, từ từ chuyển tâm họ quay về bờ Giác. Nghi thức của lễ cầu an là tụng kinh niệm Phật, nương theo lời dạy của Ngài mà hành trì theo để cuộc sống được bình an hơn chứ không phải làm lễ để bài trừ được tai họa như nhiều người lầm tưởng. Song tại một số chùa, các quý thầy chưa giải thích rõ ràng về điều này để các Phật tử hiểu thấu đáo, tránh đi vào mê tín dị đoan. Cho nên đã dẫn đến tình trạng ngày càng có nhiều người đổ đến các chùa làm lễ giải hạn như một trào lưu. Và tệ hơn, nhiều chùa đã biến đây thành cơ hội để kiếm tiền.

P.V: Là người nghiên cứu về tâm linh, anh có tin vào sự ảnh hưởng của các sao đến vận mệnh con người không? Anh có thường làm lễ dâng sao giải hạn không?

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Có. Trước đây tôi đã từng tin, rất tin. Và hàng năm, đã tốn khá nhiều tiền bạc, thời gian và công sức cho nghi lễ ấy. Nhưng sau này, khi biết đến đạo Phật, hành trì theo theo chánh pháp, trí tuệ được khai mở, tôi đã dừng lại. Đó có thể coi là một trong những bước ngoặt lớn nhất của đời tôi. Bước ngoặt đưa tôi đến sự vững chãi, thảnh thơi, tự do, an lạc và hạnh phúc.

P.V: Xin anh vui lòng chia sẻ thêm về bước ngoặt quan trọng này!

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo nhưng nổi tiếng là “địa linh nhân kiệt” thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (cũ). Nơi đây đã sản sinh ra Lưỡng quốc Đông Các Đại học sỹ Vũ Công Trấn, đỗ Tiến sỹ khoa Giáp Thìn 1724. Đó cũng là quê hương của cụ Phạm Vũ Quyền (đời Gia Long thứ 6 – 1807) nổi tiếng học rộng, tài cao, danh sư dạy 3 vua triều Nguyễn, được vua Tự Đức ban tặng đôi câu đối: “Sự nghiệp tam triều vọng. Văn chương nhất quốc sư”. Đặc biệt, danh nhân Thám Hoa Vũ Phạm Hàm, nổi tiếng thông minh, được mệnh danh “Thần đồng đầm sen” đỗ “Tam nguyên đệ nhất giáp”, người để lại những áng văn thơ tuyệt tác cho đất nước cũng sinh ra, lớn lên ở đây.

Quê tôi đẹp lắm, vẻ đẹp điển hình của vùng nông thôn Bắc Bộ với cây đa, giếng nước, sân đình, mái chùa làng cổ vài trăm năm tuổi. Là đất địa linh nên mỗi cảnh vật, tấc đất nơi đây đều chứa đựng những huyền tích với biết bao phong tục tự ngàn đời, trong đó có tục lễ chùa đầu năm cầu may, làm lễ dâng sao giải hạn.

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê đặc biệt ấy, cuộc đời tôi đã thấm đẫm dòng chảy văn hoá tâm linh này. Bởi thế, ngày trước, khi chưa hiểu đúng Đức Phật là ai, mỗi khi lên chùa, nhìn thấy Phật, tôi cứ thấy sờ sợ, rờn rợn, đến độ, nhỡ có ho khan, hắt hơi một tiếng, cũng sợ Phật quở phạt. Nhưng bây giờ, khi hiểu đúng Đức Phật là ai, tôi thấy Phật thật gần gũi, kính yêu như cha mình, mẹ mình, gần gũi đến độ mỗi khi mệt mỏi, tôi muốn gục đầu vào tay Phật, vùi đầu vào lòng Phật.

Ngày trước, khi chưa hiểu đúng Đức Phật là ai, cứ tưởng Đức Phật là vị thần linh có phép thuật muôn màu, mỗi tháng 2 lần, vào ngày rằm và mồng một, dù bận rộn đến đâu, tôi cũng phải gắng lên chùa lễ Phật. Dâng lên bàn thờ Phật chút “lễ bạc” mà “tâm thành” của tôi cầu xin Ngài đủ thứ: nào sức khỏe, nào bạc tiền, nào công danh, nào tình ái... Sau này, khi hiểu đúng Đức Phật là ai, Đức Phật không phải là đấng thần linh tối thượng có muôn ngàn phép thuật, khi nào thật rảnh rỗi, thảnh thơi, tôi mới lên chùa. Dâng lên bàn thờ Tam bảo một nén hương thơm, tôi cũng dâng lên ngài hương của Niệm, hương của Định, hương của Tuệ... do tôi tự chế tác.

Ngày trước, khi chưa hiểu đúng về Luật nhân quả của đạo Phật, cứ đầu năm là tôi lại tất tả rước các thầy đến nhà làm lễ dâng sao, giải hạn. Vàng mã chất đầy sân, đốt đùng đùng. Tâm vẫn chưa yên, tôi còn táo tác tìm đến các ngôi chùa nổi tiếng về cúng sao giải hạn, chen lấn, xô đẩy trong biển người nườm nượp, những mong các sư thầy giải trừ hết vận đen. Sau này, khi tôi biết, Tam tạng kinh điển Phật giáo không hề đề cập đến việc cúng sao giải hạn, Đức Phật cũng chưa hề dạy đệ tử về việc này. Ngài chỉ dạy rằng: tất cả HỌA và PHÚC đều là do NHÂN QUẢ mà thành. Bởi vậy, muốn biết quá khứ chúng ta đã gieo nhân gì thì cứ nhìn cái quả mà chúng ta đang có. Muốn biết tương lai chúng ta ra sao thì cứ nhìn cái nhân chúng ta đang gieo trồng trong hiện tại. Gieo nhân nào thì gặt quả đó. Thành công hay thất bại không do ai ban phát mà do chính chúng ta tạo nên. Tất cả đều bắt nguồn từ thân, khẩu và ý. Nhân duyên xấu do chúng ta tạo tác sẽ trổ ra quả xấu. Nhân duyên lành sẽ trổ quả tốt. Từ bấy, tôi luôn tích cực thực hành chánh niệm để mỗi lời nói, mỗi suy nghĩ, mỗi việc làm... không gây những khổ đau, tủi hờn, bạo động cho mình, cho người mà chỉ mang đến những hiểu biết và thương yêu, nhờ đó, tâm mình an, tâm mình lạc.

P.V: Chúc mừng anh đã có một bước ngoặt lớn lao trong cuộc đời. Song đã giác ngộ được như thế rồi, anh có còn tin vào ngày tốt, giờ tốt, ngày xấu, giờ xấu, anh có còn kiêng kỵ gì không?

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Ngày xưa, giống như nhiều người, tôi cũng sợ đủ thứ, kiêng kỵ đủ thứ. Nhưng sau này, khi nghiên cứu về tâm linh, hiểu đúng chánh pháp, tôi đã vượt ra ngoài tất cả những kiêng kỵ, sợ hãi ấy. Với tôi, bây giờ, ngày nào cũng tốt, giờ nào cũng tốt. Tốt hay xấu là phụ thuộc vào chính mình. Nếu mình có tuệ giác, có lòng từ bi, khi đó, mình sẽ có cái nhìn đúng, nghĩ đúng, hành động đúng. Thành công hay thất bại, tốt hay xấu, khi đó, phụ thuộc vào chính mình.

Những ai chơi thân với tôi đều biết, từ nhiều năm nay, tôi không còn vướng chấp vào chuyện ngày giờ tốt xấu hay những điều kiêng kỵ trong dân gian mang màu sắc mê tín. Tất cả những việc lớn nhỏ, từ mua nhà, tậu xe, ra mắt sách, tổ chức các đêm nhạc thiện nguyện..., đều do tôi quyết định, mặc dầu tôi chơi thân với rất nhiều các nhà ngoại cảm, tử vi, kinh dịch, phong thủy... Tất cả mọi việc, tôi đều dùng trí tuệ của mình và đôi khi, tham khảo trí tuệ của người khác, để quyết định.

Ví dụ như việc mở cửa Hiên trà Trường Xuân của tôi vào ngày đầu năm mới. Khoảng 20 năm nay, năm nào tôi cũng mở cửa Hiên trà vào ngày mồng 5 Tết. Một số người đã lo lắng hỏi tôi: “Sao anh Sướng không chọn ngày mồng 6 mà lại là mồng 5. “Mùng năm, mười bốn, hăm ba – Đi chơi còn lỗ huống là đi buôn”. Cổ nhân đã lưu truyền câu nói đó tự ngàn năm. Là người nghiên cứu tâm linh, anh Sướng không biết hay sao?”. Xin thưa! Tôi có biết. Tôi cũng biết người đời rất sợ con số 13 (trong khi Hiên trà Trường Xuân ở 13 phố Ngô Tất Tố) và còn sợ muôn vàn thứ khác. Ngay tòa chung cư cao cấp tôi đang ở cao 34 tầng, người ta cũng kiêng con số 13, 14. Vì thế, thay bằng tầng 13, 14, chủ đầu tư ghi thành tầng 12A, 12B. 

Năm 2017, tôi có mua một căn hộ tại tòa nhà đó và quyết định nhận căn hộ đúng vào chiều rằm tháng 7 âm lịch. Cả nhà ai cũng phản đối. Chị gái tôi sợ hãi, nước mắt lưng tròng, bảo: “Cậu đang có nhà 3 tầng ở rồi. Có cần gấp đâu mà phải nhận căn hộ vào ngày xá tội vong nhân”. Nhưng tôi vẫn cứ nhận. Thứ nhất là bởi đó là ngày cuối tuần nên tôi có thời gian rảnh rỗi. Thứ hai là bởi hầu hết mọi người đều sợ ngày đó, thậm chí, sợ cả tháng đó, nên không ai dám nhận nhà. Vì thế, nhân viên của tòa nhà có thời gian chăm sóc tôi kỹ lưỡng, săm soi giúp tôi từng lỗi nhỏ. Trong khi, nhiều người, chờ đến tháng 8 mới nhận nhà. Vì quá đông người nhận nên nhân viên họ không chăm sóc chu đáo. Nhiều người kêu la như cháy nhà. Sau này, để ý quan sát thấy tôi nhận nhà vào rằm tháng 7 mà sức khỏe ngày càng tốt, công việc ngày càng hanh thông, hạnh phúc ngày càng tăng trưởng, một số người bảo tôi: “Anh Sướng khôn thế! Cả tháng 7, có mình anh nhận nhà nên được chăm sóc hơn ông Hoàng”.

Thực sự, khi vượt thoát khỏi những sợ hãi, kiêng kỵ ấy, tôi thấy hạnh phúc vô cùng. Hạnh phúc của sự tự do. Tôi vẫn thường bảo với những người thân: “Nếu việc xem ngày giờ tốt là có thật, nếu xem việc hợp tuổi, hợp mệnh là có thật thì ai cũng giàu có, thành công, hạnh phúc hết. Đâu có cảnh 10 cửa hàng kinh doanh mở cửa thì sau 1 năm, 7-8 cửa hàng đóng cửa. Đâu có cảnh các cặp vợ chồng trẻ ly hôn nhiều như bây giờ. Bởi vậy, Đức Phật luôn chỉ dạy chúng ta phải trở về với hải đảo tự thân, phải nương tựa vào hải đảo tự thân. Hạnh phúc, thành công chỉ thực sự đến với những ai biết trở về, biết nương tựa vào chính mình.

2. Muốn có hạnh phúc, hãy biết buông bỏ

P.V: Quả thực mỗi khi gặp anh, trò chuyện với anh, lúc nào tôi cũng cảm nhận thấy nguồn năng lượng an lạc toát ra từ anh, thấy anh lúc nào cũng nở nụ cười rạng rỡ, khuôn mặt tươi mát như hoa. Xin hỏi, anh có biết buồn bao giờ không?

 Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Ô hay! Trái tim tôi có phải là gỗ đá đâu mà không biết buồn. Có điều, trước đây, khi chưa biết tu tập theo chánh pháp, mỗi khi có nỗi khổ, niềm đau, tôi thường tìm cách trốn chạy nó bằng cách đọc sách, đi xem phim, nghe nhạc, hát karaoke hoặc sầu não, rên rỉ, khóc than, tìm đến người thân để kể lể nỗi niềm. Nhiều lần, tôi bị chết chìm trong biển muộn phiền ấy. Sau này, khi biết tu tập, mỗi khi có nỗi buồn, tôi thường dùng năng lượng chánh niệm để ôm ấp nó, vỗ về nó, dùng trí tuệ để quán chiếu nó, mong tìm ra căn nguyên của nỗi buồn. Nhờ thế, tôi đã vượt qua nỗi buồn một cách nhẹ nhàng, êm ru. Cũng nhờ thế, mà tôi có nhiều kinh nghiệm để giúp đỡ bạn bè, người thân mỗi khi họ có niềm đau, nỗi khổ.

P.V: Nhìn anh lúc nào cũng an nhiên, tự tại, chắc cuộc đời anh chẳng bao giờ có sóng gió đâu nhỉ?”.

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Ô hay! Tôi cũng mang kiếp người, cũng lăn lộn kiếm sống, cũng sống cùng môi trường xã hội như chị. Thậm chí, cuộc đời tôi đôi khi còn sôi động hơn chị vì tôi làm nhiều nghề, quan hệ xã hội rộng rãi, chu du khắp chốn, biết bao va đập, sóng gió... Có điều, trước đây, khi chưa biết tu tập, mỗi khi có sóng gió, dẫu là sóng nhẹ, tâm tôi đã nghiêng ngả, chao đảo. Tôi hốt hoảng, sợ hãi, kêu toáng lên. Nhiều khi, tôi oán trách đời, oán trách người, để rồi sóng trùm sóng, khổ đau thêm chất chồng.

Nhưng sau này, tôi may mắn gặp được các bậc chân tu, tu tập theo chánh đạo nên có năng lượng vững chãi để bình thản đón nhận mọi sóng gió. Tôi dùng trí tuệ, hiểu biết và lòng từ bi, tình yêu thương để vượt lên trên mọi sóng gió. Tôi biết cách chế tác bùn thành sen, chế tác khổ đau thành hạnh phúc. Màn vô minh được xua tan, nhờ đó, tôi biết nhận diện những giá trị đích thực ở đời, hạn chế những tri giác sai lầm, những lời nói, hành động sai lầm khiến mình khổ, người khác khổ. Nhờ thế, tâm tôi ngày càng vững chãi, trái tim tôi ngày càng biết mở rộng thương yêu, khuôn mặt tôi ngày càng tươi mát và nụ cười luôn nở trên môi.

P.V: Vậy Anh Sướng có bí quyết gì để có được hạnh phúc như thế?

Nhà báo Hoàng Anh Sướng: Hãy bắt đầu bằng những buông bỏ. Buông bỏ những ham muốn khôn cùng, buông bỏ những giận hờn, đố kỵ, bon chen, buông bỏ những so sánh hơn thua với người, và buông bỏ luôn cả ý niệm của ta về hạnh phúc. Những ham muốn khôn cùng khiến tâm ta lúc nào cũng như nồi nước sôi sùng sục với biết bao những toan tính. Chúng ta cứ nghĩ rằng, cần phải có thêm cái này, cái kia, mình mới có hạnh phúc thực sự. Nếu không, mình vẫn thấy thiếu, thấy thua người, thua đời, thấy chưa thực sự hạnh phúc. Bởi vậy, chính cái ý niệm về hạnh phúc đó lại là chướng ngại khiến chúng ta không có hạnh phúc thực sự. Hãy can đảm buông bỏ ý niệm đó thì hạnh phúc sẽ đến với chúng ta ngay tức thì.

Nhiều người, đến tham dự các khóa tu tôi chia sẻ ở các chùa, thiền viện, thường hỏi: “Làm thế nào để biết mình tu đúng?”.  Có vị còn tỏ vẻ hoang mang, nghi ngại, sợ rằng pháp môn mình đang tu tập theo không đúng. Tôi bảo, đạo Phật có 84.000 pháp môn. Tùy theo căn duyên mà mỗi người sẽ đến với một pháp môn. Muốn biết mình tu đúng hay không hãy quan sát thân và tâm mình. Nếu khuôn mặt mình lúc nào cũng tươi mát như hoa, tâm mình lúc nào cũng thảnh thơi, an lạc, tim mình lúc nào cũng tràn ngập tình yêu thương với đời, với người... Đó là mình đang tu đúng. Còn khuôn mặt mình lúc nào cũng nhăn nhúm, cau có, đau khổ. Tâm mình lúc nào cũng bất an, lo sợ, hoang mang, hờn giận, trách móc, đố kỵ, hận thù... thì mình đang tu sai đó.

Bây giờ là tháng Giêng - mùa của cúng bái, cầu xin, mùa của dâng sao, giải hạn. Vào cữ này hang năm, đến chùa nào cũng thấy cảnh khói hương nghi ngút, nườm nượp dòng người chen lấn, xô đẩy, xì xụp khấn vái. Nhìn mặt ai cũng thấy căng thẳng, lo âu, sợ hãi. Thật khó tìm được chút thanh tịnh chốn thiền môn. Cầu mong ai cũng có một vị Phật vững chãi trong Tâm để quay trở về “hải đảo tự thân”, nương tựa vào chính mình, để không phải hớt hải, hoang mang, chen lấn, xô đẩy, giao tính mạng mình, tương lại của mình vào một thế giới huyền bí, xa xăm nào đó.

Cầu mong cho tất cả mọi người tâm luôn an để thế giới an. Tâm luôn bình để thế giới bình.

P.V: Xin cảm ơn những chia sẻ thú vị của anh!

https://vanhien.vn/news/thang-gieng-ban-ve-nghi-thuc-cung-dang-sao-giai-han-82657